Türk Hat Sanatı

[color=blue]Hat sözlükte ''ince, uzun doğru yol, birçok noktaların birbirine bitişerek sıralanmasından meydana gelen çizgi, çizgiye benzeyen şeyler ve yazı'' gibi anlamlara gelir. Bu kelime özellikle İslam kültüründe, yazı ve güzel yazı (hüsnü'lhat, elhattu'lhasen) manalarında kullanılmıştır. Hüsni hat, estetik kurallara bağlı kalarak , ölçülü, güzel yazma sanatıdır; fakat İslam yazıları için kullanılan bir tabirdir. İslam yazılarını güzel yazma ve öğretme hünerine sahip Sanatkara hattat, bu Sanata da hattatlık denilmiştir. Hat, sözün veya ruhta cereyan eden fikir ve duyguların alfabe ve yazı vasıtaları ile resmedilmesidir. Nitekim büyük matematikçi Öklid de aynı manaya işaretle; ''Hat, her ne kadar maddi aletlerle meydana gelirse de o, ruha ait bir hendesedir'' demiştir.
Abbasiler devrinde gelişen hat Sanatı onbeşinci yüzyılda ünlü Türk hattatı Şeyh Hamdullah (1429-1520) ile yeni bir tavır ve şive kazanmış ve o zamanki İslam dünyasının bütün hattatlarının üstadı olmuştur. Onun üslubu Osmanlı hat Sanatının gelişmesine geniş ölçüde yol açan bir temel oluşturmuştur. Onbeşinci yüzyılda yetişen sanatkarlardan biride İstanbul Fatih Camii kitabesiyle Topkapı sarayında Sultan Ahmed çeşmesine bakan dış kapının kitabesini yazan Ali bin Yahya Sofi'dir. Süleymaniye Camii kubbesinde yazıyı yazan Karahisari Osmanlı Sanatına güzel fakat süreli olmayan bir üslup getirmiştir. Onyedinci yüzyılda Hafız Osman'la Türk yazı üslubu yeni bir yükseliş devrine girmiştir. Zamanın bütün hattatları ondan ders alıp onun yazı Sanatını benimsemişlerdir Sultan III Ahmet ve Sultan II. Mustafa da onun öğrencileri arasında idi. Taş basmasıyla çoğaltılan Kur'an'larla Hafız Osman'ın şöhreti bugün Hindistan'a ve Cava'ya kadar bütün İslam alemine yayılmıştır. Bundan sonra Mustafa Rakım ve Mehmet Esat Yesari on dokuzuncu yüzyılda, Kadıasker Mustafa İzzet Efendi ve Yesarizade Mustafa İzzet efendi çok tanınmış üstadlardır.
Yazı başlı başına bir Sanat olduğu gibi dekoratif Sanatların zenginleştirilmesinde ve mimaride çok büyük rol oynamıştır. Gerek Selçuklu, gerekse Osmanlı mimarisinden yazıyı çıkaracak olursak bunların pek fakir bir manzara göstereceğine şüphe yoktur. Dekoratif Sanatlar içinde aynı şey söylenebilir. Yazı Sanatının yanında tuğraları da gözden geçirmek lazımdır. Her sultanın adına arma şeklinde tuğra denilen bir kompozisyon oluşturulmuş ve fermanlar ile önemli vesikaların başına da tuğra çekilmiştir.[/color]

Dr. Hatice Aksu

/www.osmanli.org.tr

Türk Hat Sanatı yorumları

  • Image Description
    nokta
    10.06.2006

    [img]http://img372.imageshack.us/img372/3329/010ve.jpg[/img]

    [b]Manası: "Kolaylaştırın, zorlaştırmayın; sevdirin, nefret ettirmeyin[/b]

    [img]http://img416.imageshack.us/img416/4320/024pa.jpg[/img]

    [b]Manası: "İnsanların en hayırlısı, insanlara en faydalı olanıdır[/b]

    [img]http://img416.imageshack.us/img416/7736/033cf.jpg[/img]

    [b]Manası: "İnsanların en hayırlısı, insanlara en faydalı olanıdır[/b]

    [img]http://img416.imageshack.us/img416/7736/033cf.jpg[/img]

    [b]Manası: "Yapılan işler niyetlere göre değerlendirilir; herkesin niyet ettiği ne ise eline geçecek olan da odur[/b]

    [img]http://img481.imageshack.us/img481/671/040yr.jpg[/img]

    Manası: "Mümin, komşusu aç dururken karnını doyurmaz."

    [img]http://img481.imageshack.us/img481/9569/054ju.jpg[/img]

    [b]Manası: "Cennet, annelerin ayakları altındadır." [/b]

    [img]http://img517.imageshack.us/img517/7175/063ej.jpg[/img]

    [b]Manası: "İnsanların en hayırlısı, insanlara en faydalı olanıdır[/b]

    [img]http://img416.imageshack.us/img416/7736/033cf.jpg[/img]

    [b]Manası: "Yapılan işler niyetlere göre değerlendirilir; herkesin niyet ettiği ne ise eline geçecek olan da odur[/b]

    [img]http://img481.imageshack.us/img481/671/040yr.jpg[/img]

    Manası: "Mümin, komşusu aç dururken karnını doyurmaz."

    [img]http://img481.imageshack.us/img481/9569/054ju.jpg[/img]

    [b]Manası: "Cennet, annelerin ayakları altındadır." [/b]

    [img]http://img517.imageshack.us/img517/7175/063ej.jpg[/img]

    [b]Manası: "Allah katında en sevimli ev, içinde yetime ikram olunan evdir[/b]

  • Image Description
    nokta
    10.06.2006

    [img]http://img250.imageshack.us/img250/5474/073bp.jpg[/img]

    [b]Manası: "Beş şeyden önce beş şeyi ganimet bil: Ölümünden önce hayatını, hastalığından önce sağlığını, meşguliyetinden önce boş zamanını, ihtiyarlığından önce gençliğini, fakirliğinden önce zenginliğini."
    [/b]

    [img]http://img280.imageshack.us/img280/3088/087iv.jpg[/img]

    Manası: "- Allah'a inandım - de ondan sonra da dosdoğru ol."

    [img]http://img274.imageshack.us/img274/4739/093pp.jpg[/img]

    Manası: "Allah, insanlara acımayana merhamet etmez."

    [img]http://img415.imageshack.us/img415/7606/109xo.jpg[/img]

    [b]Manası: "Yapılan işler niyetlere göre değerlendirilir; herkesin niyet ettiği ne ise eline geçecek olan da odur[/b]

    [img]http://img481.imageshack.us/img481/671/040yr.jpg[/img]

    Manası: "Mümin, komşusu aç dururken karnını doyurmaz."

    [img]http://img481.imageshack.us/img481/9569/054ju.jpg[/img]

    [b]Manası: "Cennet, annelerin ayakları altındadır." [/b]

    [img]http://img517.imageshack.us/img517/7175/063ej.jpg[/img]

    [b]Manası: "Allah katında en sevimli ev, içinde yetime ikram olunan evdir[/b]

    [img]http://img250.imageshack.us/img250/5474/073bp.jpg[/img]

    [b]Manası: "Beş şeyden önce beş şeyi ganimet bil: Ölümünden önce hayatını, hastalığından önce sağlığını, meşguliyetinden önce boş zamanını, ihtiyarlığından önce gençliğini, fakirliğinden önce zenginliğini."
    [/b]

    [img]http://img280.imageshack.us/img280/3088/087iv.jpg[/img]

    Manası: "- Allah'a inandım - de ondan sonra da dosdoğru ol."

    [img]http://img274.imageshack.us/img274/4739/093pp.jpg[/img]

    Manası: "Allah, insanlara acımayana merhamet etmez."

    [img]http://img415.imageshack.us/img415/7606/109xo.jpg[/img]

    Manası: "Tehlikeyi doğrulukta görseniz de doğruluğu araştırınız; çünkü kurtuluş ancak ondadır."

  • Image Description
    nokta
    10.06.2006

    [img]http://img174.imageshack.us/img174/347/149wd.jpg[/img]

    Manası: "Ateşin odunu yediği gibi, haset (çekememezlik) de iyilikleri yer"

    [img]http://img268.imageshack.us/img268/4031/169cs.jpg[/img]

    Manası: "Cömertliğin âfeti başa kakmaktır."

    [img]http://img320.imageshack.us/img320/2241/170ij.jpg[/img]

    Manası: "Allah, şifasını da yaratmadığı hiçbir hastalık vermemiştir."

    [img]http://img268.imageshack.us/img268/4227/192ww.jpg[/img]

    Manası: "Helâli istemek (helâl için çalışmak) cihaddır."

    [img]http://img268.imageshack.us/img268/3706/201gy.jpg[/img]

    Manası: "Sizden hiçbiriniz kendisi için sevdiğini, mü'min kardeşi için de sevmedikçe hakiki mü'min olamaz."

    [img]http://img268.imageshack.us/img268/7565/210va.jpg[/img]

    Manası: "Kul, mü'min kardeşinin ihtiyacını giderdiği sürece, Allah da kulun ihtiyacını giderir."

    [img]http://img320.imageshack.us/img320/8098/226ay.jpg[/img]

    Manası: "Bir gaziyi Allah yolunda techiz edene, o gazinin kazanacağı sevap kadar sevap vardır."

    [img]http://img451.imageshack.us/img451/7353/234kz.jpg[/img]

    Manası: "Rahmetim gazâbımı geçti."

    [img]http://img451.imageshack.us/img451/3627/248zv.jpg[/img]

    Manası: "Muhammed bir insandır ama sıradan bir insan değildir
    Taşlar arasında yakut ne ise o da öyledir."

    [img]http://img451.imageshack.us/img451/5776/251dk.jpg[/img]

    Manası: "Mâşâallah, kuvvet yalnız Allah'ındır."

    [img]http://img290.imageshack.us/img290/699/269eo.jpg[/img]

    Manası: "(Helal mal) Kazanan kişiyi Allah sever."

  • Image Description
    nokta
    10.06.2006

    [img]http://img162.imageshack.us/img162/2748/276tf.jpg[/img]

    Manası: "Allah Teâlâ şöyle buyurdu: Kulları içinde ancak âlimler, Allah'tan (gereğince) korkar"

    [img]http://img117.imageshack.us/img117/7393/285ej.jpg[/img]

    Manası: "Şâhid olarak Allah yeter, Muhammed Allah'ın elçisidir."

    [img]http://img117.imageshack.us/img117/4339/290jh.jpg[/img]

    Manası: "O (mektup) Süleyman'dandır, Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla (başlamakta)dır."

    [img]http://img117.imageshack.us/img117/6862/300bf.jpg[/img]

    Manası: "Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla."

    [img]http://img117.imageshack.us/img117/8743/310iy.jpg[/img]

    Eserin İçeriği: Allah (cc) ve Muhammed (sav) isimleri ile ilk dört halifenin isimler

    [img]http://img116.imageshack.us/img116/5039/325ig.jpg[/img]

    Manası: Bu çalışmada Allah ismini görüyorsunuz.

    [img]http://img138.imageshack.us/img138/7025/338uj.jpg[/img]

    Okunuşu: "Mâşâallâh"

    [img]http://img116.imageshack.us/img116/5467/340tr.jpg[/img]

    Manası: "Ve sana yakîn (ölüm) gelinceye kadar Rabbine ibadet et!"

    [img]http://img116.imageshack.us/img116/7066/353rb.jpg[/img]

    Manası: "Kovulmuş şeytandan Allah'a sığınırım.
    Asra yemin ederim ki insan gerçekten ziyan içindedir. Bundan ancak iman edip iyi ameller işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler müstesnadır."

    [img]http://img48.imageshack.us/img48/1199/363ua.jpg[/img]

    Okunuşu:
    "Ehl-i gaflet zanneder ki
    Yığdığım eşyâ benim
    Bilmez o mağlûb-i ğaflet
    Bir kuru kavga benim."
    (Muhammed Lutfi) (Osmanlıca şiir beyiti)

    [img]http://img116.imageshack.us/img116/1386/371if.jpg[/img]

    Okunuşu:
    "Alanda satanı gözet
    Satanda alanı gözet
    Kârında kalanı gözet
    Mevlâ'dan al Mevlâ'ya ver."
    (Muhammed Lutfi) (Osmanlıca şiir beyiti)

    [img]http://img162.imageshack.us/img162/1152/382am.jpg[/img]

    Okunuşu: "Dünya mâdem fânîdir, değmiyor alâka-i kalbe." (Osmanlıca)

    [img]http://img162.imageshack.us/img162/4213/397gn.jpg[/img]

    Manası: "(En üst orta:) Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla başlarım. (Sağ ve sol daire içi) Allah Teâlâ'ya imân ettim (orta kısım) ve meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe, kadere, hayrın ve şerrin Allah'tan olduğuna, (ortanın altı) öldükten sonra dirilmenin gerçek olduğuna inandım. Ben şahitlik ederim ki Allah'tan başka ilah yoktur ve yine şahitlik ederim ki Muhammed onun kulu ve Resuludür."

  • Image Description
    nokta
    10.06.2006

    [img]http://img66.imageshack.us/img66/702/110ff.jpg[/img]

    Manası: "Ne mutlu o kişiye ki, kendi ayıbı onu diğer insanların ayıplarıyla uğraşmaktan alıkor."

    [img]http://img104.imageshack.us/img104/3690/125yt.jpg[/img]

    Manası: "Kişinin kendisini ilgilendirmeyeni terketmesi, onun iyi Müslüman olduğunu gösterir."

    [img]http://img55.imageshack.us/img55/508/133ms.jpg[/img]

    Manası: "Kişiye günah olarak, her duyduğunu başkasına söylemesi yeter."

  • Image Description
    nokta
    10.06.2006

    SÖZÜN RESMİ :HÜSNÜ HAT

    Eski bir hikaye vardır:

    Kur’anı Kerimin üzerinde üç karınca geziyorlarmış. Sayfadaki harflerin güzelliğini ve onun ifadelendirdiği mucizeyi görünce birincisi demiş ki:
    -Bu güzellik çizgidendir.
    -Hayır demiş diğeri
    -Bu kalemdendir. sonra ki:
    -Yok yok olsa olsa eldendir. Tekrar söz almış birincisi ve
    -Galiba o ele takat veren koldandır demiş
    Böylece her bir harfin ayrı bir noktasında durup sayısız ihtimaller üzerine tartışmışlar.
    ‘kolu taşıyan bedendendir’ ‘bedene anlam katan ruhtandır’ ‘histe, eşyadan, mekandan, kainattan....’ derken uzayıp gitmiş bu tartışma ve sonunda karar vermişler:
    -Evet evet! Bu güzellik hiç şüphe yokki Allahtan dır.

    Evet, hüsn-i hatt....

    O bir resim ise eğer;
    Mistik bir kanatlanışın sırrıyla büyülenmiş muhakkak. Yoksa pikasso, usta bir hattatın çıldırtıcı güzellikdeki yazısı karşısında ‘işte resim..’ diye neden haykırsın?

    O bir kompozisyon ise eğer;
    Kainatın en mükemmel tasviriyle donatılmıştır.Sülüs,nesih,muhakkak,reyhani,tevki,rik’a,
    Divani, celi, talik (hatt sanatının yazı karakterleri) vs. güzelliğin şekil şekil , desen desen, boy boy olmuş tecellisidir. Yoksa neden dünyanın en zengin çağrışımlı kaliğrafisi diye nitelenmiş olsun?

    O bir estetikse eğer;
    Noktanın çizgiye dönüştüğü noktada mutlak aheng ve tenasübü simgeler. Hüsn-i hatta hükmeden o gizli mana, sanatçının ruhi ve fikri derinliğiyle birleşince estetik baştan başa bir mana oluverir. Yoksa neden ritmik tekrarların en olgun deseni kabul edilsin?

    O bir sanat ise eğer;
    Bütün sanatlar gibi üstadın rahle-i tedrisinde deruni bir aşk ile şekillenir. Yoksa fanilik ve beka hissi, nasıl nakış ve şekle dönüşsün?

    Osmanlı hüsn-i hattı merkeze koyup ebru,tezhip, hâlkâri, zerefşan gibi renklere hükmeden bütün güzel sanatlarını onun ayak ucuna iliştirmeyi bir saygı olarakgörmüş.

    Altın çerçeveler içine alınan yazılar sürh sular, yeşil bordürlerle istiflenip çevresine rumi motifler ,laleler, güller ve karanfiller ile desenler çizilmiş.

    alıntı..

  • Image Description
    nokta
    10.06.2006

    [color=green]Geldiler...
    Sonsuzluğun ilhamını satırlara dizmek için geldiler...
    Sözü kelam derecesinde söyleyenlerin hikmetlerini
    kayda geçirmek üzere geldiler. Bir hat çizdiler kendilerine
    ve adına hüsn-i hat dediler. Dogru yol'da çizgi çizgi, sınır
    sınır, kıvrım kıvrım dilnüvazlıklar gösterdiler; bıkmamacasına
    ayetler, mensurlar, beratlar, kaydettiler.
    Sevilenin mushar cemaline, Mekke
    yollarının kumlarında ezilmiş is mürekkepleriyle ayet ayet
    tefsirler, fasıl fasıl haşiyeler yazdılar.
    Hayata ruhani bir anlam katmak için geldiler ve harflere
    teşbihler, kelimelere mecazlar yüklediler. Nebati alfabesini
    Medeni ve Mekki terakkiler ile Kufe köselerinde Kufi
    diye yarumlayıp çiçekler ve örgülerle tezyin ettiler.[/color]

    [color=blue]Geldiler...
    Abbasi veziri Ibn Mukle idi kutlu gelişlerin ilk kafilesalârı..
    Sülüs, nesih, muhakkak, reyhani, tevki ve rik' a onun
    kalemiyle estetik yelpazelerde çiçek çiçek desenlendi.
    Kelam'in Rahmaniligi yazıya sirayet eyledi birdenbire. Osman
    Gazi Sögüt'e yerlesiyordu Musta'simli Yakut yaziya
    hendesi ve riyazi kaftanlar biçtiginde. Meğer, güzel ne güzel olmustu.
    Geldiler...
    Ve Istanbul'u çok sevdiler...
    Fethe rastlayan yıllarda
    Amasya'dan bir yıldız doğdu Istanbul semalarına.
    Adı Hamdullah idi ve Yakut'un güzellerine Türk esbabları
    giydirmişti. .
    Evvelce adı sülüs olan harfin üçte birlik kısmına devirler
    ve kıvrımlar nakşettiler önce, ve sonra üçte bir daha
    küçültüp harfleri, nesih dediler adına. [/color]

    [color=violet]Geldiler...
    Osmanlı'nın ihtişam çağında Karahisarli Ahmed olup
    geldiler.Yazının güzelleri onun takılarını taşıdılar uzunca
    bir müddet. Sülüs ve nesih hattlarıyla hilye yazmak üzere Hafiz
    Osman adıyla geldiler. Celi sülüs ile camilere levhalar
    yazmak üzere Mustafa Râkım'in gelmesi bekleniyordu zaten
    ve o, hattın rönesansını tamamlamak üzere geldi. Onun
    bir kıt'asını görünce kendi ressamlığından utanıp Picasso,
    "iste gerçek resim!" diye haykıracaktı.
    Hüsn-i hat bir resim idi, . Bir mimari gibi maddenin gönle akseden yüzünde
    yasadı hep.
    Hüsn-i hat bir aşk idi ve topyekün bir medeniyeti yüklenip
    taşıdı geleneği bugüne.
    Noktanin çizgiye kavustugu yerdeki mutlak ahenk. [/color]

    [color=indigo]Ve geliyorlar...
    Adlarını sayamayacağım kadar güzelliklerle geliyorlar.[/color]

    alıntı..

Konular

Ara

Forum


Konular

Hanci.org sizlere daha iyi hizmet sunmak için çerezleri kullanıyor.
Hanci.org sitesini kullanarak çerez politikamızı kabul etmiş olacaksınız.
Detaylı bilgi almak için Gizlilik ve Çerez Politikası metnimizi inceleyebilirsiniz.