Unix Shell Komutlari
Ocak 1998
İlker Fıçıcılar
Bu komut açıklama dökümanını bir zamanlar Bilkent ftp sunucusunda bulmuştum. Hazırlayanı bilmiyorum. Bulduğumda dosya oldukca okunaksız haldeydi, benim katkım sadece bir scriptle daha okunur hale getirtmek html'ye çevirtmek oldu. Sanırım bazı hatalar var, ama gene de işe yarar bir döküman.
Anlaşılmayan yerler / konular için bana yazabilirsiniz:
İlker FIÇICILAR ilkerf@geocities.com
[color=red]Exit :[/color]çıkış
[color=red]passwd:[/color]En az 6 karakter.en az iki karakter alfabetik kalanin sayisal veya en az bir karakterinin sayisal olmasi gerek.
[color=red]logname:[/color]O andaki calisani user id gosterir.
[color=red]ls:[/color]Bir dizin icinde yer alan dosyalarin listesini veririr.
[color=red]rm *:[/color]Birdizin icinde yer alan dosyalari siler.
[color=red]> :[/color]Bir satira sigmayan command alt satirdan devam ettirir.
[color=red]&:[/color]Verilen komutun sonuna yazilir ve komut geri planda kendi kendine calisir.Sonuclaninca sonuclari verir.
[color=red]komut> dosya:[/color]Eger komutun olusturdugu tum sonuclar ekran yerine bir dosya icine yazilir.
[color=red]komut> > dosya:[/color]Verilen dosya isminin sonuna sonuclari yazar. ;Bu isaret commad arkasina konarak.bir satirda birden cok commad calisir
[color=red]komut< dosya:[/color]Bir unix komutu ekrandan giris yerine bir dosya icinde oku nacaksa bu komut kullanilir.
[color=red]sleep zaman;komut:[/color]bir komutun belirli bir sure sonra calistirilmasi iste niyorsa bu komut kullanilir
ornek:sleep 20;date:20 saniye sonra tarihi goster
vi dosyaadi:Vi editi dosya acmaya ve acilan dosyanin icini gormeyi sagla
view dosyaadi:dosyada degisiklik istenmiyorsa icierigini gormek icin .
< a> :Vi programi calistiktan sonra yazma islemine baslamak icin. Satirin sonundan devam edilecek ise yin ebu kullanilir.
vi + dosyaadi:Baslangicta dosyanin en son satirina ulasmak icin bu kulla
vi +UNIX dosyaadi:dosyada sayfalar biciminde ilerlemek icin
vi -r dosyaadi:kaybolan dosyayi cagirir.elektirik kesildikten sonrada. vi -r kurtarilacak dosyalar goruntulenir.
:w dosyaismi: bun dosyayi yazdktan sonra kaydeder.
< 20k> :20 sati yukari cik. bu tuslara basilarak yapilir CTR d imlec komut kodundan kurtulmak icin.
:w uzerinde calisilan metin ayni isimle saklanir.
:w dosyaadi:bir baska isimle saklama.
:wg| dosyadan cikmak icin.
:q| yapilan degisiklikler goz onune alinmamk isteniyorsa.
:q hic bir degisiklik yapilmamimissa terk etmek icin kullanilir.
:e| metinde degisiklik yapilmissa degisiklikler istenmiyorsa baslangic haline getimek icin kullanilir.
:w> > dosyaadi:yaratilan dosya, bir baska kutuge ilave edilecekse.
:n,mw> > dosyaadi:tumu yerine verilen satir araligi dosyaya eklenir.
:sh :file icinde calisiriken UNIX komutalrini kullanmamizi saglar.
:||:En son UNIX komutunu tekrar calistirmak icin.
Vi editorunun icinde UNIX komutu kullanildiktan sonra tekrar editore
donmek icin CTR-d veya :exit gecerlidir.
:r| komut:UNIX komutlarina eristikten sonra bunu sonuclarini editor icin aktarir.
:w |mail burak:yaratilan dosyayi burak isimli kuulaniciya iletmek.
CTR-f:Metnin bir ekran sonrasina ulasmak icin.
CTR-b:ekrani geri getirmek icin.
CTR-d:yarim ekran yukari cikmak icin.
CTR-u:yarim ekran asagi kaymak icin.
CTR-e:ekrani bir sati yukari kaydirmak. basina n koyarak artabilir.
CTR-y:ekrani bir satir asagi kaydirmak.
CTR-g:hangi satirda oldugunu bulmak icin.
CTR-h:korsuru bir sola kaydirir.Basina yine istenilen sayi konabilir.
< l> :Korusur bir saga kaydirir.
< j> :Korsuru asagi dogru kaydirir.
CTR-N:Korsuru asagi dogru hareketi saglar.
< k> :Korusuru yukari dogru hareketi saglar.
CTR-P:Korusuru yukari dogru hareketi saglar.
< H> :Ekran uzerindeki metnin birinci satirina hareket ettirme amaciyla kullanilir.Bu komut oncesinde sayisal deger kullanilirsa,imlec belirtile satira kayar.
< M> :Imleci ekranin tam ortasindaki satir uzerine hareket ettirir.
< L> :Son satir uzerine getirir.
< w> :Imleci satir uzerindeki bir sonraki kelimenin ilk karakteri uzerin kaydirir.
< b> :Satir uzerindeki bir onceki kelimenin ilk karakterine getirir.
< e> :Kelimenin son karakterine ulastirir.
/aranacak kelime:belirtilen kelimeyi ileri dogru aramayi saglar.
?aranacak kelime:belirtilen kelimeyi geri dogru aramayi saglar.
/aranilacak kelime/+n:bir kelimeyi belirli bir sati araliginda aratmak. imlecin bulundugu satir ile sonraki n satiri arasinda bir kelimeyi arama
/A*a:A ile baslayan ve a ile biten dizgileri bulma.
< G> :dosyanin belirli satirina ulasmak icin.bu komuttan once satir numarasi belirtilerek imlec o satira hareket eder.yoksa en sona gider. Bir once ki konuma donmek icin < ''> dur.
< i> : Herhangi iki karakter arasina giris yapilacak ise.ESC basinca durur.
< o> :Imlecin bulundugu satirin hemen altina bir bos satir acmak icin.
< O> :Imlecin bulundugu satirin uzerine satir acmak icin kullanilir.
< x> :Bir satir uzerinde yapilan girisleri silmek icin.
< u> :Silme islemi yanlislikla yapilmis ise kullanicinin zarara ugramamasi icin en son islemi iptal etmek uzere kullanilir.
< U> :Satir uzerinde bir den fazla degisiklik yapilmissa ve degisiklik lerin tumunu bir den iptal etmek icin kullanilir.
< dd> :Bir satirin yok edilmesi.
< dL> :Komutun uzerinde bulunan satir dahil sonraki tum satirlar silinir
< dH> :Ekranda goruntulenen dosyanin birinci satirini siler.
< r> :Mevcut bir karakteri degistirmek.
< s> :Bir karakter yerine bir den fazla karakter degistirmek icin. Yazim modundan cikmak icin ESC le cikilir.
< r> :bir kucuk harfi buyuk harfe cevirmek icin.
< y> :bir satiri kopyelemek uzere yakalamak amaci ile kullanilir.Bunun arkasindan imlece kopyalama isleminin yapilacgi konuma getirilir < p>
komutu kullanilir.< P> :ilgili satirin imelecin bulundugu yerin ustune kopyeler.
< yy> :belirli bir satirin kopyelenmesi bu komutla baslar. < p> ile sonuclanir.
Eger n satir kopyalanacksa < ny> ile satirlarin kopyesi bir yazmac uzerinde olusturlur ve < P> ile istenilen yere kopyelenir.
Yer degistirme islemi:< x> < dd> < c> :gibi komutlarla silme islemleri yapildiginda,silinen ifadeler yazmac uzerine kaydedilmis olur.Bu islemde sonra imlec yeni konuma getirilerek < p> yapilir.
< .> :En son kullanilan komutu yeniden ekrana getirir.
r dosyaadi:su anda calimakta oldugun dosyanin belirli bir bolumunu r den sonra ki dosya ismine kopyeler.
chown yeni sahibinin ismi dosya:dosyanin veya dizinin basakasina verilme i. Kisaca dosya sahibi degistiriliyor.
[color=darkred]chown yeni sahibinin ismi dizi:[/color]dizi sahibi degistirme.
[color=darkred]chgrp yeni grup adi dosya:[/color] dosya grubunu degistirme.
[color=darkred]chgrp yeni grup adi dizi:[/color] dizi grubunu degistirme.
chmod izin modu dosya:Bir dosyaya verilen izinlerin degistirilmesi.
[color=darkred]chmod izin modu dizi:[/color]Bir diziye verilen izinlerin degistirilmesi. ORANTILI IZIN KODLARI
------------------------------------------------
Orantili kod - Izin durumu -
------------------------------------------------
0400 - Dosya sahibi icin okuma -
0200 - Dosya sahibi icin yazma -
0100 - Dosya sahibi icin calistirma -
0040 - Gruptakiler icin okuma -
0020 - Gruptakiler icin yazma -
0010 - Gruptakiler icin calistirma -
0004 - Digerleri icin okuma -
0002 - Digerleri icin yazma -
00001 - Digerleri icin calistirma -
------------------------------------------------
u:Dosyanin sahibi.
g:Grup
o:Digerleri
a:Herkes
+:Izin vermek
-:Izinleri kaldirmak.
=:Belirli bir izin atamak uzere.
cd dizin adi:dizi degistirme..
cd /: diziden root a gecemek icin.
cd ..:bir ust diziye gecmek icin.
pwd:hangi dizi uzerinde calistigini goruntuler.
[b][color=darkred]ls:[/color]dizi icindeki dosyalari ve alt dizileri listeler
ls (secenekler) (dosya veya dizin...)[/b]
Secenekler:
-c:Goruntu cok kolonlu ve dosya isimleri azalan sirada olacaktir.
-F:Dosya isimleri sonunda bk cgi-bin ch01.txt ch02.txt dene dene~ frm.html index.html komutlar.html komutlar.txt nukleer pbl pbl.cgi pbl.cgi~ pbld.cgi pblf pblf.cgi pbl~ phyveri.idx prepara.html printenv simin test-cgi test.cgi dizin isimleri sonunda / isaretleri gorun tulenerek birbirinden ayirt edilmelerini saglar.
-R:Belirlenen bir dizin icindeki dosylar yanisira varsa tum alt dizinler icerikleriyle birlikte listeler.
-a:.ile baslayan dosyalar dahil dizinin tum icerigini listeler.
-c:Dosyalari siralamak veya bastirmak amaciyla i-dugumlerinin en son duzletme tarihlerini kullanir.
-l:Dosyalar hakkinda daha ayrintili bilgi verir.
-g:Eger ayrintili liste aliniyorsa yani tum bilgiler listelenecek ise ve bu listede doyanin sahibinin grup adiyla birlikte yer almasi isteni yorsa bu secenek kullanilir.
-i:Her dosyayi idugumleri ile birlikte goruntuler.
-m:Dosya isismleri virgullerle birbirinden ayrilarak listelenir.
-n:Ayrintili listede yer alan ID numaralarini listeler.
-o:Ayrintili listeye grup adlarinin dahil edilmesini saglar.
-p:Dizinlerin / isaretiyle simgelenmesini saglar.
-q:Dosya isimleri icinde ? gibi grafik olmayan karakterler varsa bunla rin listelenmesine yardimci olurlar.
-r:Siralamayi ters yonden yapar.
-s:Blok cinsinden dosyalarin boyutunu verir.
-t:Dosyalarin degisime ugrama zamanlarina gore siralanmasini saglar.
-u:Dosyalara en son erisim zamanlarina gore siralanmasini saglar.
[b][color=darkred]mkdir[/color] dizin adi:Dizin yaratmak.[/b]
rmdir dizin adi:Dizilerin silinmesi.
rm -r dizin adi:Dizi icindeki alt dizileri siler.
umask nnnn:Kullanici maskesi.
dircmp secenekler dizin-1 dizin-2
secenekler:-d:her iki dizinin sahip oldugu dosyalarin karsilikli olarak goruntulenmesini saglar.Ayni isimlere sahip dosyalarin iceriklerini kars lastirir,ayni ve farkli olanlari belirler,son olarakta iceriklerini goru tuler.
-s:Sadece farkli icerige sahip dosya isimlerinin goruntulenmesi saglar.
-wn:cikti genisligi 72 karakter olarak kabul edilmektedir.Istenirse n yerine sayisal bir deger yazilarak bu genislik degistirilebilir.
cp dosya-1 (dosya-2..) dosya veya dizin:Bir dosyanin kopyesini olusturma
cp prog1 ../per/:prog1 dosyasinin per dizisine kopyelenmesi. ahmet dizisinde oldugumuzu varsayalim.yurdakul dizisindeki butun dosyal ri ahmet dizisine kopyalamak istiyoruz.su komutu kullaniriz. cp ../yurdakul/* .
cp satmas dosya/:Bulundugumuz dizinin icindeki satmas isimli dosyayi dosya isimli bir alt dizinin icine kopyalamak.
mv -f dsoya-1 (dosya-2..) dosya veya dizin :Bir dosyanin bir diziden baska bir dizine tasinmasi.
ln -f dosya-1 (dosya-2..) yeni-dosya:dosylarin baglanmasi.Link
ln prog1 prog4:Ayniz dizin icinde prog1 dosyasinin prog4 isimli bir baska kopyasini olusturmak ve ona baglamak.
ln prog1 muh:prog1 dosyasinin muh dizini icine baglanmasi.
[b][color=darkred]rm(secenekler) dosya..:Dosyalarin farkli bicimlere donusturulmesi gerekti ginde dd komutulu kullanilir.Blok yapisinin degistirilmesinde,ASCII ve EBCDIC dosyalarin donusturulmesinde ve dosya icindeki harflerin buyuk veya kucuk harflere cevrilmesinde kullanilir.
Secenekler:
if=dosya:giris dosyasi
of=dosya:cikis dosyasi
ibs=n:Giris dosyasinin blok boyu
obs=n:Cikis dosyasinin blok boyu.
bs=n:hem giris hem de cikis dosyasinin blok uzunlugu.
cbs=n:Donusum isleminde kullanilan ara bellegin boyutu.
skip=n:cikis dosyasi yaratilirken giris dosyasindan n blogun atlanmasi saglanir.
seek=n:kopyalama oncesinde cikis dosyasinin basindan itibaren n blogu arar.
count=n:sadece n giris blogunu kopyeler.
conv=ascii:EBCDIC dosyayi ASCII dosyaya donusturur.
conv=ebcdic:ASCII dosyayi EBCDIC dosyaya donusturur.
conv=ibm:ASCII dosyayi EBCDIC dosyaya donusturur.
conv=lcase:Buyuk harfleri kucuk harflere donusturur.
conv=ucase:Kucuk harfleri buyuk harflere donusturur.
conv=noeror:Hata durumunda donusum islemini durdurmaz.
sort (-secenekler)(+pos1 (-pos2))(-o cikti dosyasi) (dosya..):Dosyalari belirli kolonlarina gore siralamak, bazen de ayirmak icin kullanilir.
Secenekler:
-c:Belirlenen siralama kurallarina uygun olup olmadigini denetler.
-m:Sirali dosyalari birlestirmek amaciyla kullanilir.
-u:Birbirinin ayni olan tekrarli satirlari iptal ederek bir tanesinin goz onune alinmasini saglar.
-O cikti:Siralama islemi sonunda yaratilan yeni dosyanin adini tanimlama amaciyla bu secenekler kullanilir.Eger belirtilmesse cikis ekrana yapili
-ybellek:Siralama islemi icin gereken bellek miktari.-y0 ile en az belle kullanilacagi -y ile de en fazla bellek miktari kullanilacagi anlasilir.
-zn:n ile en buyuk kayit genisligi gosterilmektedir.
-d:Sadece alfabetik karakterlere gore siralama isleminin yapilmasini sag
-f:Buyuk ve kucuk harf ayriminin yapilmamasina neden olur.
-M:ay bilgisine gore siralama yapar.
-n:Bir aritmetik degere gore siralar.
-r:Siralamayi ters yonde yapar.
-tayirac:Alan ayiracinin tanimlanmasina olanak tanir.
+pos1(-pos2):Siralamaya temel olusturacak anahtar alaninin baslangic ve bitis pozisyonlarini belirler.
uniq (secenekler) (dosya):Bir dosya icinde birden fazla satir ayni iceri ge sahip olabilir.Alt alta tekrarli satirlarin goruntulenmesi veya goruntulenmemesi uniq komutu ile denetlenebilir.
Secenekler:
-u:Sadece dosya icinde tekrarlanmayan satirlarin goruntulenmesini saglar
-d:Sadece tekrar eden satilari elde etmek amaciyla kullanilir.
-c:Tekrarli satirlar tek bir satir halinde goruntulenebilir.Ek olarak ayni satirdan kac tane oldugunu herbir satirin sol tarafinda yer alir.
-n:Ilk n alan bosluklarla birlikte gozardi edilir.
+n:Islem esnasinda ilk n karakterlerin gozardi edilmesi saglanir.
comm (secenekler) dosya-1 dosya-2 :Sirali iki dosyanin ayni satirlarinin secilmesi icin kullanilir.
-1:Sadece birinci dosyada yer alan satirlari goz ardi eder ve ikinci dosya satirlarini goruntuler.
-2:Sadece ikinci dosyada bulunan satirlari goruntulemez ve birinci dosya satirlarini goruntuler.
-3:Her iki dosyada yer alan ayni satilarin goruntulenmemesi saglar.
diff (secenekler) dosya-1 dosya-2:Dosyalar arasindaki farkliliklari ortaya koyarak,gerekiyorsa degisiklikleri yapmak olasidir.
Secenekler:
-b:Takip eden bosluklarin goz ardi edilmesine ve diger bosluk dizgileri nin esit bicimde karsilastirilmasina olanak saglar.
-e:a,c ve d komutlarinin kullanilmasini saglayan bir editor olusturur. Boylece iki dosya arasindaki farkliliklarin ortadan kaldirilabilmesi icin ortam hazirlar.
-f:yine bir editor olanagi saglar.Ama e secenegi kadar kullanisli degil.
-h:Iki dosya arasindaki farkliliklari hizli bicimde goruntuler.
bdiff dosya-1 dosya-2 (secenekler):Karsilastirilacak dosya cok buyuk ise bu komuttan yararlanilir.Ayni olan satilari goruntulemez farkli satirlari kucuk parcalara ayirarak herbiri uzerinde diff komutunu uygula Aksi belirtilmedikce dosya 3500 satirlik paracalara ayrilir.
Secenekler:
-n:Dosyanin kac satirlik parcalara ayrilacagini belirler.
-s:Degisikligin kabul edilmemesini saglar.
diff3 (secenekler) dosya-1 dosya-2 dosya-3:Uc dosya arasindaki farklilik lari ortaya koymak ve duzelmetleri yapmak icin kullanilir.
tail (secenekler) (dosya):Bir dosyanin sonundan belirli sayida satiri secerek goruntulemek olasidir.Satirlar veya bloklar seklinde olabilir.
Secenekler:
+sayi:Dosyanin basindan itibaren baslayarak goruntulenecek birim sayisi.
-sayi:Dosyanin sonundan itibaren baslayarak goruntulenecek birim sayisi.
l:Satirlara gore secme islemi.
b:Bloklara gore secme islemi.
c:Karakter sayisina gore secme islemi.
f:Buyuyen bir dosyanin satirlarini goruntuler.
split (-n) (dosya(isim)):Bir dosyayi belirlenen sayida ayri dosyalara bo mek amaciyla bu komut kullanilir.
Csplit (secenekler) dosya argumanlar..
osyalari bazi argumanlara gore parcalara ayirabilir.n+1 kesime ayirir.
-s:Csplit komutu yaratilan her dosya icin karakter sayisini goruntuler. -s yazilirsa bu islemi yapmaz.
-k:Csplit kullanirken bir hata ortaya ciktiginda yaratilan dosyalar sili nir.-k bu durumu engeller.
-f oneki:xx00,xx01,...xxn bicimindeki isimler yerine istenilen oneklerin verilmesi amaciyla -f secenegi kullanilir.
Arguman:
/ifade/:Bu ifadelerin ana dosya icinde yer aldigi konum bulunarak bu ko numdan onceki tum satirlar xx00,kalan kisimlar ise xx01 dosyasi icine yerlestirilir.
%ifade%:Yukaridaki gibi islem gorur.Ama bu konuma kadar olan birinci bo lum icin yeni bir doya yaratilmaz.
satir-no:Ana dosyanin belirlenen satir numarasina kadar olan kesim alini
cut secenekler (dosya..):Bir dosya icindeki satirlarin icerdigi alanlari keserek belirli bir yere kopyalamak.
Secenekler:
-cliste:Karakter konumlarini belirler.
-fliste:Ozel bir ayirac ile ayrilan alanlari tanimlamak amaciyla kullani
-dayirac:Ayircalari tanimlamak uzere kullanilir.
-s:-fseceneginin kullanildigi durumlarda ayiraca sahip olmayan satirlari atlanmasini saglar.
paste secenekler dosya-1 dosya-2:Ayni bir dosyanin veya baska dosyalarda belirli satirlari birlestirerek bir satir elde etmek icin kullanilir.
Secenekler:
-dkarakter:Iki dosyanin karsilikli satirlarini araya belirlenen karakter yerlestirmek suretiyle birlestirilir.
-s:Dosya icindeki satirlari yan yana birlestirir.
-:Dosya ismi yerine kullanilarak satirlarin ekrandan girilmesini saglar.
join (secenekler) dosya-1 dosya-2:Iki ayri sirali dosyanin iliskili kayitlarini bir satir uzerinde birlestirmek amaciyla kullanilir.
Secenekler:
-an:Normal cikisa ilave olarak n numarali dosya icindeki eslesmeyen sati larda goruntu uzerinde yer alir.n 1 veya 2 olabilir.
dizgi:Bos cikti alanlarina tanimlanan dizginin yerlestirilmesini sagl
-jn m:n numarali dosyanin m ninci alani uzerinde birlestirme yapilir.
-o n.m:n numarali dosyanin m alanini birlestirir.
-tayirac:Alan ayiracinin tanimlanmasini saglar.
tr (secenekler) (dizgi-1 (dizgi-2)):Giris bilgilerinin icerdigi karakter leri baska karakterlerle degistirmek veya silerek cikis elde etmek amaci lakullanilir.
Secenekler:
-c:Birinci dizginin icerdigi karakterler disinda kalan tum karakterleri, ikinci dizgide belirtildigi gibi degistirir.
-d:Birinci dizgi icinde belirtilen tum giris karakterlerini siler.
-s:Tekrarli karakterleri tek karaktere donusturur.
wc (secenekler)(dosya..):Bir dosyanin kac satirdan olustugunu gosterir. Bunun yaninda Dosyanin icerdigi karakter veya kelime sayilari ogrenilir.
Secenekler :
-l:Satirlari saymak amaci ile bu secenek kullanilir.
-w:Kelimeleri saymak icin kullanilir.
-c:Karakterleri saymak icin kullanilir.
od (secenekler) (dosya):Bir dosyanin icerigi sekizlik duzende goruntulen mek istenebilir. Ozellikle grafik ozellikli olamyan gorunmez karakterler dosya icindeki yerlerini belirlemek acisindan kullanilir.
Secenekler:
-b:Herbir bayti sekizlik duzende gosterir.
-c:Her bir bayti ASCII karakterlerle goruntuler.Bu arada gorunmez karak terler ozel bicimde yer alir.Bu bicimler sunlardir.
/(bunun tersi)0 null
/b geri bosluk
/f sayfa basi
/n yeni satir
/r return
/t tab
-d:Herbir kelime desimal olarak simgelenir.
-o:Her kelime sekizlik duzende goruntulenir.
-x:Herbir kelime onaltilik karakterler biciminde simgelenir.
-s:16 bit kelimeleri isaretli desimal karakterler biciminde yorumlar.
lp (secenekler) dosyalar:Basilabilir doyalarin yaziciya gondermek.Burda dosya hemen yazdirilmayarak spool a atilacaktir.
Secenekler:
-c:Lp komutu kullanildiginda yazdirilacak dosyanin bir kopyasinin olus turulmasi isteniyorsa -c secenegi kullanilir.bu secenek kullanilmadigind kopyalama islemmi yerine link islemi gerceklestirilir.
-dyazici:Yazma isleminin yapilacagi yazicinin veya yazicilar sinifinin belirlenmesi amaciyla bu secenek tercih edilir.
-m:Dosyalarin yazicidan bastirilmasi ardindan measj gonderilmesine olanak saglar.
-nsayi:Yazdirilacak dosyanin kopya sayisini saprtamak uzere bu secenek ten yararlanilir.kullanilmassa 1 oldugu varsayilir.
-s:lp den "request id is.."gibi mesajlarin atilmasini saglar.
-tbaslik:Yazicidan alinan cikisa bir basligin yazdirilmasi isteniyorsa bu secenek kullanilir.
lpstat (secenekler):Yazicidan alinmak uzere gonderilen dokumlerin duru munu ogrenmek uzere bu komut kullanilir.
Secenekler:
-a(liste):Listede belirtilen yazicilara gonderilen istekler hakkinda bilgi verir.
-c(liste):Yazici siniflari ve onlarin uyelerini goruntuler.
-d:sistemin kabul ettigi yaziciyi goruntuler.
-o(liste):Yazdirilmak uzere gonderilen dokumleri goruntuler.Liste yazici isimlerini siniflari ve istekleri kapsar.
-r:Lp istek tablosunun durumunu goruntuler.
-s:Sistemin kabul ettigi yazicinin ismi ver herbir yazicinin sahip oldugu ozel dosya isimlerini goruntuler.
-t:Tum durum raporunu goruntuler.
-u(liste):Liste icinde belirtilen kullanicilara iliskin durum raporunu goruntuler.
cancel (liste numarasi) (yazicilar):Lp komutuyla yazdirilmak uzere spool a gonderilen basim istekleri,gerektiginde daha bastirilmadan iptal edilebilir. Hangi listelerin spoolda bekledigini lpstat komutu ile ogrenebiliyorduk.
disable (secenekler) yazicilar:Bir yaziciyi veya bir grup yaziciyi devre disi birakmak olasidir.Bu takdirde yazim istekleri yerine getiril meyecektir.
Secenekler:
-c:Su anda yazicidan basilmakta olan istekleri iptal etmek uzere kullan.
-r(nedeni#):Yazicinin neden iptal edildigini kaydetmeye yaramaktadir.
enable yazicilar:Yaziciyi aktif hale getirmek
ps (secenekler):Islemlerin durumlari hakkinda bilgi edinmek icin kullanilir.Aktif islemler hakkinda cesitli bilgiler verir.
Secenekler:
-e:Tum islemlerle ilgili bilgilerin goruntulenmesini saglar.
-d:Grup liderleri haric tum islemler hakkinda bilgi verir.
-a:Grup liderleri ve terminallerle iliskisi olanlar disinda kalan tum islemler hakkinda bilgi verir.
-f:Tam listenin uretilmesine olanak tanir.
-l:Ayrintili listeyi goruntuler.
-c dosya:/dev/swap in bulundugu yerde swapdev dosyasini kullanir.
-t liste:Liste icinde yer verilen terminallerden yurutulen islemler hakkinda ozel bilgi saglar.
-p liste :Listede ID numaralari tanimlanan islemlere iliskin ozel bil gileri goruntuler.
-u liste:Belirlenen kullanicilarla iliskili islemlere ait ozet bilgi.
-g liste:Grup liderlerinin iliskili oldugu islemler hakkinda o bilgi.
kill (-sinyal) PID..:Calismakta olan bir islemi kesmekte kullanilir. PID numaralari ps komutu ile gorunur.Bir cok sintal tanimlanabilir. Bunlardan -9 islemi oldurur.
nice (-sayi) komut (argumanlar):Kullanicilarin kendi yarattiklari islemlerin onceliklerini dusurebilirler.Kullanici islemlerin onceligini yukseltemez.Bu olanak sadece sistem yoneticisine taninmistir.Sayi 19 dan fazla olamaz.Bu olay islem baslamadn yapilmadir.
date:gunun tarihi ve saatini gosterir.
cal ((ay) yil):Belirli bir aya veya yila ait takvimi elde etmek icin kul lanilir.cal komutu direk kullanildiginda bulundugun ayi ve yili gosterir
cal yil :Istenelin yilin butun aylarini gosterir.
calendar:Kullaniciya o gun yapmayi planladigi isleri hatirlatmaktadir. Bu komut kullanicinin kendi dizininde yer alan calendar isimli dosyayi okur.Bu dosyaya hatirlatilacak islerle ilgili zaman ve aciklamalari iceren bilgiler girilmelidir..profile dosyasinin icine bu komut konur.
bc:Hesap makinasi.Bazi fonksiyonlar tanimlanabildigi gibi istenirse -l secenegi kullanilmak suretiyle matematik kitaplik fonkisyonlarina ulasi labilir.Bu sayede ,trigonometri,logaritma ve ozel fonsiyonlar dogrudan dogruya kullanilabilir.
mail (secenekler)
mail (secenekler) kullanici : mail gonderme.mail yazimi bittikten sonra . isareti konur ve return e basilir.
Secenekler:
-e:Mesajin ekranda goruntulenmemesini saglar.
-p:Ekranin en alt satirinda ? isareti goruntulenmez.msg ler arka arkaya akip gider.
-q:Kesme isleminin yapilabilmesine olanak saglar.
-r:Mesajin ilk giren ilk cikar ilkesine gore goruntulenmesini saglar.
-f dosya:Mesajlarin belirtilen dosya icine kayit edilmesini saglar.
mail kullanici kullanici kullanici .. :Bir den fazla kisi ye ayni mail i bu sekilde gonderebiliriz.
mail kullanici at node:Uzak yere mail gondermek.
mail :gelen mailigi gorebiliriz.Ve icinden su komutlari yazabiliriz.
Komutlar:
+:Msg lari ileri dogru aramak amaciyala kullanilir. - geri dogru goruntulemek amaciyla kullanilir.
d:Belirtilen msg nin silinmesi
p:msg yeniden goruntulenmesini saglar.
q:Silinmemis msg lerin mailfile dosyasi icine geri yukleyerek mail komut nun kullanimina son verir.
x:Mesaji degistirmeden cikisa son verir.
*:komutlarin bir ozetini goruntuler.
s(dosya):msg nin belirlenen dosya icine kaydedilmesini saglar.
w(dosya):msg leri belirtilen doyanin icine basliklar dahil olmamak uzere saklar.
m(kullanici):msg nin belirtilen kullaniciya gonderilmesini saglar.
mailx:Msglerin elektronik olarak gonderilmesi ve alinmasi icin ortam saglayan bir yazilimdir.Mailx komutu asagidaki olanaklari saglar.
Komutlar:Msg okunurken saklama, silme ve msgleri yanitlama olanagi sagla
Tilde Komutlari:Msglerin gonderilmesi asamasinda, cogunlukla duzeltmeler olanak saglamak amaciyla tilde komut¦arindan yararlanilabilir.
Cevre degiskenler:Mailx msg leri bicimlendirmeye yarayan bircok cevresel degisken sunmaktadir.
Gelen msgler mailbox isimli standart bir dosya icinde saklanir.msgler okundugunda,saklanmasi amaciyla ikinci bir dosya daha kullanir.Ikinci dosya mbox dir.
mailx (secenekler) (isim..):
Secenekler:
-e:Msgnin varligini kontrol etmek icin kullanilir.
-fkutuk:Msglerin okunacagi dosyanin adini belirler.Eger tanimlanmassa MBOX olarak kabul edelir.
-H:Sadece basliklarin ozet halinde goruntulenmesini saglar.
-i:Kesilmeleri goz ardi eder.
-n:mailx.rc deki tanimlarin goz onunen alinmamasini saglar.
-N:Ilk ozel basliklarin bastirilmamasini saglar.
-r adres:Adresleri network dagitim yazilimina gecirir.Tum tilde komutla rinin iptal edilmesini saglar.
-u kullanici:Belirtilen kullanicinin msg dosyasini okur.
write kullanici (terminal tanimi):Msg nin iletildiginde aninda ekranda olmasini saglar.
mesg n:Kendine gelen msglarin iletilmemesini saglar.
news (secenekler) (maddeler):Gunluk olaylardan haberdar olmak icin.
mesg (n) :Kullanicinin msg sini kapatmasi.
mesg (y): Kullanicinin msg sini acmasi.
DOKUMAN HAZIRLAMA:
nroff (secenekler) (dosyalar):Dokumanlarin istenilen bicimde hazirlanmas amaciyla kullanilir.Her seyden once dokumanlarin kaydedildigi bir dosya nin yaratilmasi gerekir.Yazdirlacak metinler ve bicimlendirme komutlari bu dosya icinde yer alacaktir.
Secenekler:
-oliste:Sadece liste icinde belirtilen sayfalarin dokulmesini saglar.
-n:Dokumanin basliginda n. sayfaya kadar n- ise n. sayfadan dokumanin sonuna kadar olan tum sayfalarin bastirilmasini saglar.
-nr:Sayfa numaralarinin r den baslamasini saglar.
-sn:Her n. sayfada dokum isleminin durdurulmasini saglar.Bu sayede kagit yerlestirme veya degistirme islemleri yapilabilecektir.
-rcn:c yazmacinin(register) n e atanmasini saglar.
-i:Dosya bosaltildiktan sonra standart giristen okuma yapar.
-q:rd istekleri icin esanli giris-cikis modunu cagirir.
-Tterminal:Belirlenen terminalden cikisin alinmasini saglar.
-w:Yazici mesgul ise beklenmesini saglayacaktir.
-b:Yazici mesgul ise rapor eder.
-z:Sadece .tm tarafindan ortaya cikarilan msg leri basar.
-a:Kelimeler arasinda esit bosluklar birakilmasini ve satirlarin ayarlan masini saglar.
Nroff ile birlikte kullanilan alt komutlar:
Satir atlatma:Metin arasinda istenilen yerlerde bos bir satir atlatilabi lir.(.sp n) komutu kullanilir.
Metni ortalama:Metindeki ifadeleri ister bir kelime olsun isterse cumle olsun sayfa uzerinde otomatik olarak ortalanabilir.(.ce n) ile.
Soldan bosluk birakmak:Metin icinde bazi satilarin solunda bosluk birak mak gerekebilir.Ozellikle yeni pragraf bosluklari icin tercih edilebilir (.ti n) komutu yardimi ile olur.
Satirlarin altini cizmek:Bir satirin icerdigi tum kelimelerin alti cizdi rilebilir.(.ul n) kullanilir.Istenirse bir kelime veya bir kelime grubu nun alti cizilebilir.Alti cizilecek kelimenin ayri bir satira kaydedil masi ve (.ul) komutunu kullanmak gerek.
Satir genisliginin belirlenmesi:(ll.ni) komutu araciligiyla olmaktadir. ni satir genisligini inch olarak belirtmektedir.
Sayfa genisligi:Sayfa boyunun 66 satir oldugu kabul edilir.(.pl n) komutu ile degistirilebilir. n ile sayfanin boyu gosterilmektedir.
Satir bosluklari:Her satir arasinda otomatik olarak bir b`s satir olur. Istenildigi kadar bosluk yaratmak icin (.ls n)komutu kullanilir.
Satir ayarlamalari:Metin icindeki ifadelerin satiri dolduracak bicimde yerlesmesi isteniyorsa(.fi) komutu kullanilir.Bu islemin yapilmamasi isteniyorsa(.nf) komutu kullanilir.Dosya oldugu gibi dokturulmesi amac laniyorsa (.fi) ve(.nf) komutlari birlikte kullanilir.
Sol taraftaki bosluklar:Bastirilacak metnin sol tarafinda istenildigi kadar bos yer birakilabilir.(.po n)komutu kullanilir.
Sag tarafa yanastirmak:(.na) komutu kullanilir.Eski hale dondurmek icin (.ad) komutu kullanilir.
Yazdirma islemi: norff dosyaismi (dik cizgi)page
nroff dosyaismi(dik cizgi)lpr
-ms makrolari:
standart pragraflar:Birinci satir digerlerine nazaran biraz daha icerden baslamaktadir.Bunu saglamak icin (.PP) kullanilir.
Sol tarafa dayali paragraflar:.(.Lp) komutu kullanilir.
Soldan bosluga sahip paragraflar:(.lp) komutu kullanilir.
Sol ve sagdan bosluga sahip paragraflar:(.QP) komutu kullanilir.
Ters standart paragraflar:(.PP)komutu ile standart paragraflar elde edil biliyordu.bunun tam tersi (.XP) komutudur.
Siradan basliklar:Metin icindeki bazi bolumler basit basliklar olarak tanimlanabilir. Bunu saglamak icin (.SH)
Numarali basliklar:(.NH)komutu kullanilir.
Sayfa kontrolu:
yeni sayfalarin baslangici:Metnin herhangi bir yerinden itibaren kalan kisimlarini yeni bir sayfadan baslatabiliriz. (.bp) komutu kullanilir.
Sayfa genisliginin ayarlanmasi: (.pl ni) komutu ile olur.
Baslik ve dipnot bosluklarinin degistirilmesi:(.nr HM ni) (.nr FM ni)
Baslik ve dipnotlarin yazdirilmasi:
.ds LH:Basliklari sola dayali yazar.
.ds CH:Basligin ortalanmasini saglar.
.ds RH %:Basligin saga yanastirilmasini saglar.%ile sayfa numarasinin yazma pozisyonu gosterir.
.ds LF:Dipnot ifadesini sola dayali yazar.
.ds CF:Dipnotu ortalar.
.ds RS:Dipnotu saga yanastirir.
Dokumanlarin kapaklari ve dizin bolumlerinin hazirlanmasi:
Kapak sayfasinin tanitimi:(.RP)komtu kullanilir.
Baslik:(.TL)komutu kullanilir.
Yazar isimleri:Eger birden fazla yazar ismi varsa (.AU) komutu kullanili
Yazarlarin calistiklari kurumlar:(.AI) komutu kullanilir.
Dokuman ozeti:(.AB)komutu kullanilir.(.AE)ozetin sonunu belirler.
Icindekiler tablosu:-ms komutlari tercih edilir.
.XS n:Tablonun ilk satirini tanimlar.n belirtilen konunun basladigi satiri belirler.
.XA n:Birinci satir disinda kalan diger tum konular ve sayfa numaralarin tanimlar.
.XA n m :Satirin belirli kolonlardan baslamasi isteniyorsa,sol taraftan bosluk birakilacaksa bu tanim yapilir.
.XE:Tablonun sona erdigini belirlemek uzere kullanilir.
.PX:Bu komut nroff a dokumanin bu bolumunun icindekiler tablosu oldugunu tanitir.
Mektuplarin bicimlendirilmesi:
.rd:Mektuplarin bazi bolumlerinin standart giris ortamindan tanitilmasin saglar.
.nx liste:Nroff komutunun bicimlendirme islemine baslamasina neden olur. Mektuplarin gonderilecegi tum adresilerin okutulmasi ve herbiri icin met nin duzenlenmesi saglanir.
.ex:Nroff dan cikisi saglar.Listeyi iceren dosyanin sonunda yer aldigi takdirde,dongunun kesilmesini saglar.
Tablolarin bicimlendirilmesi:tbl komutunundan yararlanilir.
.TS:Tablo tanimlarinin metin icinde nerden basladigini belirtir.
.TE:Tablo tanimlarinin bitis noktasini belirten komuttur. tab(+) bu isaret kolonlarin birbirinden ayrilmasini saglar.
c:Tablo elamaninin ortalanark yazdirilmasi amaciyla kullanilir.
r:Belirtilen tablo elamanlarinin saga dayali olarak yazdirilmasini sagla
l:Sola dayali yazimi saglar.
n.:Ondalik noktanin yerlestirilmesi amaciyla kullanilir.
Kabuk Programlari:
BOURNE kabugunda calisirken C kabuguna gecme:
csh
%_
komutunu bu sekilde kullaniriz.C kabugunun komutu kabul isareti % olarak degismistir.
Sinirlandirilmis kabuk tanimi rsh komutu ile yapilabilir.Bu durumda kull nici UNIX komutlarini kullanma acisindan oldukca sinirlandirilmis olur. Sinirlandirilmis kabukta dizinlerin degistirilmesi,PATH degiskeninin ye niden belirlenmesi, tam yol tanimlari ve > ile > > yonlendirme islemleri kisitlanmistir.
Kabuk programlarinin yaratilmasi ve calistirilmasi:
kabuk programlarinin vi editoru ile yazabiliriz.Program yazildiktan sonra calistirmak icin iki yoldandan biri tercih edilebilir.Birincisi sh kabuk-programi(parametreler) biciminde.Diger yol ise bu dosyayi calis tirilabilir dosya haline donusturmektir.Bir dosyayi calistirilabilir hal getirmek icin chmod komutu ile izinlerini degistirmek gerekiyordu. chmod a+x kabuk-dosyasi komutu ile bu olanagi saglayacaktir.
Ornek:Sistemede kullanicilarin sayisini belirlemek uzere, $who(dik cizgi)wc -l
komutu kullaniliyordu.Komutlari bir kabuk dosyasi icine atarak bu dosyay yeni bir komut gibi calistirmak olasidir.vi editorune $ vi say
biciminde girilerek yukaridaki komutlar kaydedilir.Ciktiktan sonra $sh say
ile dosya calistirilir.Bir diger yol
chmod a+x say ile calisabilir dosya elde edilir.Calismak icin dogrudan dogruya dosyanin adini yazmak yeterlidir.
$say
Kisa kabuk dosyalarini ilk kez yaratmak icin vi yerine cat komutu da kullanilabilir.
$cat > say komutu bu sekilde yazildiktan sonra return tusuna basilarak bir alt satira gecilir.Komutlar bu satirdan itibaren kaydedilir.Islem tamamlandiginda ctrl+d tuslarina basilir.
$cat > say
Who(dik cizgi)wc -l
ctrl-d
$
Aciklama satirlari:
Bu satirlar # isareti ile baslamak zorundadir.Aciklama satirlari prog ram icine asamalarini veya gerekli aciklamalari yerlestirmek ve belgele me amaciyla kullanilir.Aciklama satirlari program calisirken herhangi bir islem gormez.Aciklamalar # isareti ile baslamak kosulu ile program in herhangi bir yerine yerlestirilebilir.
Asagidaki programda yer alan ilk iki satir islem gormeyecektir. $cat yoket
#yoket programi
#Bu program bazi dosyalarin silinmesini saglar
rm/usr/acct/muhasebe/gecici*
rm/usr/acct/personel/gecici*
$
Ozel kabuk komutlari:
exec:Kabuk programlari icinde yeni bir islem yartmaksizin komut calisti rilabilmesine olanak tanir.
exec (argumanlar...) biciminde tanimlanir.
newgrp:Grup tanimini degistirmek uzere newgrp komutu kullanilir. newgrp (-) (grup) biciminde kullanilir.Eger - secenegi kullanilirsa grup baslangictaki haline donusur.
set:En basit sekliyle yani herhangi bir secenek ile birlikte kullanil madigi takdirde cevre degsikenlerini topluca goruntulemek amaciyla terci
edilir.Secenekleri sunlardir:
-a:Export icin degistirilecek yada yaratilacak degiskenleri isaretler
-f:Dosya adi turetimine son verir.
-v:Kabuk tarafindan okunmakta olan satirlarin goruntulenmesini saglar.
-x:Komutlarin ve onlarin calistirilan argumanlarini goruntuler.
unset:Mevcut tum cevre degiskenleri yok etmek amaciyla yararlanilir.
ulimit:Herhangi bir secenek kullanilmadiginda veya -f secenegi tercih edildiginde kabuk ve onun yavru islemi tarafindan yaratilan dosyalarin boyutlarina bir sinirlama getirmek uzere kullanilir. ulimit (-f) (n)
break:Kabuk programlarinda kullanilan for,until veya while gibi komutla rin olusturdugu dongulerden kurtulmak gerektiginde bu komut kullanilir.
continue:Break komutunun ters islemi continue ile gerceklestirilir.
echo:Belirtilen ifadeleri goruntulemek uzere echo komutunundan yararla nilir.
echo (argumanlar) biciminde tanimlanir.Asagidakiler kullanilabilir. /(tersi)b geri bosluk
/(tersi)c yeni satira baslamadan yazamaya devam eder. /(tersi)f yeni satir
/(tersi)r return tusu
/(tersi)t tab
/(tersi) ters slash
/n(tersi)n sifirla baslamasi gereken 1,2 veya 3 haneli ASCII kodlarin 8 bit karakteri.
/(tersi)v dikey tab
exit:Kabuk programinin herhangi bir yerinde programlardan cikilmasi iste niyorsa exit komutundan yararlanilabilir.
exit (n) biciminde tanimlanir.
Kabuk programina Return kodunun gecirilmesi amaciylada kullanilabilir. Exit komutu bir kabuk programinda dogru calistigi zaman 0 yanlis calis tigi zaman sifirdan farkli bir sayi uretmesine neden olur.
export:Bir komut yorumlayicisindan bir baskasina gecildiginde, degisken lerin degerlerinin de bu yorumlayiciya aktarilmasi isteniyorsa export komutunudan yararlanmak gerekiyor.
read:Kabuk programlarinda yer alan degiskenlere program disindan ve klavye yardimiyla bilgi atanmasini saglamak uzere kullanilir.
readonly:Bir degisken okunduktan sonra artik yeni bir deger almaz.Sadece okunmak uzere cagrilabilir.
readonly degisken.. biciminde kullanilir.Bu tur tanimlanan degiskenleri goruntulemek uzere dogrudan dogruya
readonly komutu kullanilir.
return:Bir fonsiyonun belirlenen bir return koduyla cikmasina neden olur return (n) biciminde kullanilir. n arzu edilen bir return kodudur.Eger belirtilmesse en son calistirilan komutun return durumunu goruntulenir.
shift:Konumsal parametreler bilindigi gibi $0 ile $9 arasinda 10 adet idi.Bu komtu kullanarak ilk parametre gozardi edilerek numaralandirma yeniden yapilir.Boyle parametre sayisi bir artmis olur.
test:Bir ifadenin mantiksal degerini alacagi dogru veya yanlis durumla rina gore ozellikle dongu komutlarini kontrol etmek uzere kullanilir. Test komutu ile birlikte kosullari belirtmek uzere kullanilabilecek argumanlarin bazilari asagida yer almaktadir.
-r dosya:Belirlenen dosya mevcut ise ve kullanici tarafindan okunabilir durumda ise dogru.
-w dosya:Dosya mevcut ise ve kullanici tarafindan yazilabilir ozellikle re sahip ise dogru
-x dosya:Dosya mevcut ise ve calistirilabilir durumda ise dosgru.
-s dosya:Dosya mevcut ve ici dolu ise dogru.
-d dosya:Eger dosya bir dizin ise dogru.
-f dosya:Mevcut dosya siradan bir dosya ise dogru.
-p dosya:Dosya mevcut ise ve bir pipe(fifo) dosyasi sie dogru.
-z dizgi:Dizginin uzunlugu sifir ise dogru.
dizgi:Sozkonusu dizginin uzunlugu sifirdan farkli ise dogru. d1=d2:d1 dizgisi ile d2 dizgisi birbirine ozdes ise dogru d1|=d2 Iki dizgi birbirine ozdes degilse dogru
d1:Eger d1 dizgisi bos degilse dogru
n1 -eq n2:n1 ve n2 tamsayilari cebrik olarak birbirine esit ise dogru.
times:Kabuk programindan calistirilan islemlerin sistem zamanlarini goruntuler.Dogrudan dogruya times olarak kullanilabilir.
trap:Bir kabuk programindaki kesilmeleri denetim altina almak amaciyla trap komutu kullanilir.
trap arguman sinyal biciminde tanimlanir.UNIX de calistirilan bir prog ram uygun olmayan durumlarla karsilasildiginda bunu sinyallar yardimiy la bildirir.Trap komutu bu sinyalleri yakalayarak programin denetlenme- sine olanak tanir.
Sinyallerin bazilari asagida yer almaktadir.
01 Aski
02 Kesilmek
03 Cikis
04 Uygunsuz talimat
09 Oldur
10 Tasit(bus) hatasi
12 sistem cagrisi icin uygunsuz arguman
14 alarm saati
15 yazilim kesilme sinyali
16 kullanici tanimli sinyal -1
17 kullanici tanimli sinyal -2
18 yavru islemin olmesi
19 Elektirk kesilmesi.
wait:Kabuk programinin n numarali yavru isleminin kesilmesine kadar bek letmek amaciyla kullanilabilir.
wait (n) biciminde tanimlanir.
expr:Kabuk programlari icinde aritmetik islemleri yapmak olasidir.Hesap lama komutu olan expr ile asagidaki aritmetik islecler tanimlanabilir. + Toplama
- Cikarma
bk cgi-bin ch01.txt ch02.txt dene dene~ frm.html index.html komutlar.html komutlar.txt nukleer pbl pbl.cgi pbl.cgi~ pbld.cgi pblf pblf.cgi pbl~ phyveri.idx prepara.html printenv simin test-cgi test.cgi Carpma / Bolme
% Kalan
Kabuk programlarinda kullanilan her aritmetik islecin saginda ve solunda bir bos karakterin bulunmasi gerekir.
Kosullu ifadeler-if komutu:Kabuk programlari icindeki komutlar istenirse belirli kosullarin gerceklesmesi durumunda calistirilabilir.Bu denetimi saglamak uzere if komutu kullanilabilir.If komutu
If kosul
then
komut-1
else
komut-2
fi
biciminde tanimlanir.If komutu tek basina kullanilmaz.Bu komutla beraber then else ve fi gibi gibi sozcuklerde kullanilir.
Eger kosul dogru ise komut-1 i degil ise komut-2 yi calistiracaktir.If komutu icinde baska if komutu da kullanilir.
if ...
then ...
else
if ...
then
...
else
if ...
...
fi
fi
fi
Yukaridaki ifadeyi su sekide de yazabilir.
if ...
then
...
elif ...
then
...
elif...
...
fi
If komutu icinde yer alan kosul ifadeleri karsilastirmalari yapmak ama ciyla bazi islecler icerebilir.
Islec Anlami
-eq Esit
-ge Buyuk ve esit ( > = )
-gt Buyuk ( > )
-le Esit veya kucuk ( < = )
-lt Kucuk ( < )
Esit degil ( | = )-a ve
-o veya
For Dongusu:Bir liste icinde yer alan degerlerin herbiri icin belirlenen komutlari ardarda calistirmak uzere for komutunda yaralanilir. For komutu ile birlikte in do done gibi anahtar kelimeler kullanilir. for degisken
in liste
do
komutlar...
done
biciminde kullanilir.For komutunun hemen ardinda yer alan degisken liste de sirayla aranir ve herbiri icin do sozcugunden sonra gelen komutlar calistirilir.
Degisken listesinin kullanilmasi her zaman gerekmeyebilir. in anahtar kelimesiyle birlikte bir liste tanimlanmadi takdirde for komutunun hemen ardindan gelen degisken ardisik sayilar turetir.Bu olanak sayesinde konu sal parametrelerin kullanilmasi saglanmis olur.
While dongusu:Bo komutun olusturdugu donguden son komutun durumuna gore cikilabilir.
while komutlar
do
komutlar
done
while komutunu takip eden komutun cikis kodu while tarafindan test edilir Cikis kodu sifir degerini aldiginda do-done arasindaki komutlar calisti rilir.Aksi takdirde donguye son verir.
Until Dongusu:Donguye son verme islemi bir kosula baglanmak isteniyorsa until komutu tercih edilir.
until komut
do
komutlar
done
biciminde tanimlanir.
Kosullu yapi-case komutu
Kabuk programlari icinde belirli seceneklere gore dallanmalara gidilecek ise case komutundan yararlanilabilir.
case degisken
in
secenek 1)
komut satiri 1
komut satiri 2
...
son komut satiri
;;
secenek 2)
komut satiri 1
komut satiri 2
...
son komut satiri
;;
.
.
.
*)
komut satiri 1
komut satiri 2
...
son komut satiri
;;
esac
biciminde kullanilir.
Her secenegin son komutu ardindan ;; isareti gelmelidir.Belirlenen sece nekler disindakiler *) ile tanimlanmistir.
uuname (secenekler):Ana sistemin ismini ogrenmek uzere bu komut kullani lir.Bu komut ile sisteme tanitilmis karsi sistemlerin listesinide elde etmek olasidir.Eger secenek kullanilmassa sisteme tanitilmis ve uucp komutuyla birlikte kullanilabilecek tum sistem isimlerini listeler.
Secenekler:
-c:Cu komutuyla birlikte kullanilabilecek sistemlerin tumunu listelemek amaciyla bu secenek kullanilir.
-l:Ana sistemin ismini goruntuler.
Dosyalarin Karsi Sisteme Kopyalanmasi-uucp Komutu:
uucp (secenekler) kaynak-dosyalar hedef-dosyalar :
Iki bilgisayar arasinda dosya transferi yanisira karsi sistemde belirli bir komutun veya programin calistirilabilmesi ve bu sistemlere istenildi ginde mesaj gonderilebilmesi olanagini saglar.UUCP programlari toplu is lem biciminde ve geri planda calisirlar.Komutlar yazilir yazilmaz hemen islem gormeyerek spool dizini icine yerlestirilir daha sonra sirasi gel dikce islem gormeye baslar.Her kullanildiginda bir is numarasi turetir. Daha sonra uustat komutuyla islemlerin izlenmesi amaciyla kullanilabilir uucp (secenekler) kaynak-dosyalar hedef-dosyalar
Kaynak dosyalar ana sistemden karsi sisteme hedef dosyalar biciminde ta sinacak dosyalardir.Eger kopyalanacak dosya uucp komutunun kullanildigi dizin icinde ise yol tanimini belirtmeye gerek yoktur.Yoksa tam yol tani minin verilmesi gerekiyor.
Hedef dosya tanimlari asagida belirtilen bicimlerden birine uymalidir. sistem-adi|yol-tanimi
sistem-adi| kullanici-adi(/dizin/dosya-adi)
sistem-adi|/kullanici-adi(/dizin/dosya_adi)
Eger birden fazla sistem ile ilgileniliyorsa bu kez
sistem_adi|sistem-adi|...|sistem-adi|yol-tanimi
tanimlari yapilabilir.
Secenekler:
-d:Kopyalama islemi esnasinda gerekli tum dizinleri yaratir.
-f:Ara dizinlerin yaratilmasina izin vermez.
-c: Ana sistemdeki dosyayi karsi sisteme kopyalama esnasinda spool dizi nine atilmammasini saglar.
-C:Kopyalanacak dosyalarin transfer edilmek uzere bir kopyasini olustura rak spool dizinine atilmasini saglar.
-mdosya:Kopyalama islemi tamamlandiginda,belirtilen dosya icine islemin durumunu belirten bir mesajin kaydedilmesini saglar.Eger dosya ismi be lirtilmesse msg kullanicinin mbox dosyasina kaydedilir.
-nuser:Karsi sistem uzerindeki kullaniciya bilgi verilmesini saglar.
-esistem :Karsi sistemde calismak uzere uucp komutu gonderilmesini saglar Bu secenek karsi sistem /usr/lib/uucp/uuxqt tarafindan calistirilacak uucp komutlarina izin veriyorsa basarili olabilir.
-r:Kopyalama islemini spool daki is kuyruguna atar, fakat yapilmamasini saglar.Bu secenek kullanilmadigi takdirde uucp komutu her kullanildigind dosya transfer islemi baslatir.
-j:Yapilan islemin is tanimlarini ekrana listeler.uustat komutu ile du rum arastirmasinda veya sona eren bir islemin bulunmasinda kullanilir.
uucp Bilgi Dosyalarini goruntulemek-uulog komutu:
Uucp komutunun calismasi sonucunda yapilan islemler hakkinda /usr/spool/uucp/LOGFILE dosyasi icine bilgiler kaydedilir.Bu bilgilere ulasabilmek amaciyla uulog komutundan yararlanilir.
uulog (secenekler)
Secenekler:
-ssistem:Belirli bir karsi sistem hakkinda bazi bilgilerin goruntulenme sini saglar.Sistem edi verilmesse tum karsi sistemler hakkinda bil verir
-ukullanici:Ana sistemde belirli bir kullanicinin veri transferi konusun da yaptigi calismalar hakkinda bilgi saglar.Kullanici adi belirtilmesse tum kullanicilara iliskin biligiler goruntulenir.
Durum raporlarinin elde edilmesi-uustat komutu
uustat (secenekler)
Uucp komutunun kullanilmasi ardindan gerektiginde islemin durumunu gorun tulemek veya kullanilan komutlari iptaletmek uzere uustat kullanilir.
Secenekler:
-jis-no:numarasi belirlenen uucp islemiyle ilgili bilgi saglar.
-kis-no:Belirtilen isin iptal edilmesine neden olur.Iptal edilmek isteni len islem o kullaniciya ait olmalidir.Baska kullanicinin yarattigi bir uucp islemini ancak kendisi iptal edebilir.Sistem yoneticisi tum islem leri kesmek yetkisine sahiptir.
-csaat:Belirlenen saatten once yaratilan islemleri silmek amaciyla kulla nilir.uucp kullanici ve sistem yonetici tarafindan kullanilir.
-ukullanici:Secenekle birlikte belirtilen kullanicinin uucp islemleri hakkinda bilgi saglar.
-ssistem:Ismi verilen karsi sistem hakkinda uucp durum raporunun goruntu
-osaat:Belirtilen saatten onec yaratilan uucp isteklerinin tumunu listel
-mmakina:Belirtilen makinanin erisilebilirlik durumunu rapor eder.
O:Uucp durumlarini sekizlik kodlarla listelemek amaciyla kullanilir.
-q:Karsi sistemlerin durumu hakkinda bilgi edinmek icin kullanilir.
Tum kullanicilara acik dosyalarin kopyalanmasi-uuto komutu: uuto (secenekler) kaynak-dosyalar hedef-dosyalar
Uucp komutu ile benzer islemleri yapmak ve ozellikle herkesin kullanabi lecigi dosyalari kopyalamak uzere yararlanilir.Ana sistemdeki dosyalar karsi sisteme kopyalanabilir.
Ana sistemde yer alan ve kopyalanacak dosyalar kaynak dosya olarak ta nimlanabilir.
sistem-adi|kullanici
Secenekler:
-p:Kaynak dosyayi kasri sisteme aktarmadan once spool dizinine kopyalan masini saglar.
-m:Kopyalama islemi tamamlandiginda kopyalama islemini yapan kullaniciya bir msg gonderir.Mail komutu ile ulasilabilinir.
Dosyalar karsi sistemdeki PUBDIR dizinine gonderilir. Uuto ile gonderilen dosyanin alinmasi-Uupick komutu
Dosyayi public dizisinden cekip almak gerekmektedir.Bu amacla uupick komutu kullanilir.
uupick(-ssistem)
Sistem adi -s secenegi ile tanimlanabilir.
Karsi sistemde komut calistirma-uux komutu
uux (secenekler) komut-ifadesi
Secenekler:
-:Komutun standart giristen kaydedilmesini saglar.
-n:Kullaniciya mesaj gonderilmemesini saglar.
-mdosya:Durum raporu belirlenen dosya icine kaydedilir.
-j:Is numaralarinin ekranan listelenmesi amaci ile kullanilir. Uux komutu karsi sistemde bir komut calistirmak icin kullanilir. Etkilesimli baglanti-cu komutu
Cu komutu ana sistemdeki kullaniciyi karsi sitemin bir kullanicisi hali ne getirir.Cu komutu ile dosya transferi yapilir ama sadece ASCII olur.
cu (secenekler) telefon-no /(tersi) sistem-adi:
Secenekler.
-shiz:Bilgi iletisim hizi tanimlanir.1200 2400 4800 ve 9600 dir.
-lhat:Iletisim hatti olarak kullanilacak cihazin adini belirler.
-d:Msglerin ekranda listelenmesini saglar.
-m:Modem kontrolune sahip hatti direkt hat olarak duzenler. Cu komutu ile karsi sisteme ait modemin bagli oldugu telefon numarasi yada sistemin adi kullanilmalidir.Telefon numarasi icinde yer alan = isareti ikini cevir sesini - isareti ise dort saniyelik gecikmeleri simgeler.
/usr/lib/uucp/L.sys dosyasinin icinde tanimlanirsa bundan sonra sadece sistem adini kullanmak yeterli olacaktir.
Sistemin uzak bir terminale baglanmasi-ct komutu
Ct komutu modem araciligi ile ana sistemin uzak bir terminale baglana bilmesine olanak saglar.
ct (secenekelr) telefon-numarasi..
-h:Ct komutu normal olarak kullanilan hatti askiya alir ve bu hat gelen cagrilara yanit verir.-h secenegi ct komutunun terminalin baglandigi bilgisayarla baglantisinin kesilmeyecegini belirtmektedir.
-wn:Ct komutu /usr/lib/uucp/L-devices dosyasinin herbir satirini uygun bir hat buluncaya kadar tarar.
-shizi:Veri iletisim hizi tanitilir.
/etc/mount bagli dosya sistemlerinin isimleri goruntulenir. mount/dev/ds005/usr
Yaratilan /dev/ds005 dosya sistemini /usr dizinine baglamak. Dosya sisteminin UNIX den ayrilmasi-/etc/umount komutu /etc/umount dosya sistemi
Bagli bir sistemin /etc/umount komutu ile ayrilirken girdi/cikti islem lerinin tamamlanmis olmasi gerekmektedir.Bunu saglamak icin sync
komutu calistirilarak super blogun guncellestirilmesi saglanir.Ardindan /etc/umount komutu calistirilabilir.Islem yapilmadan once bu dosya sis teminin disina cd komutu ile cikmak gerektigidir.
Dosya sisteminin icerigini gormek-/etc/ff komutu
Ozellikle belirli bir dosya sisteminin yedeklenmesi esnasinda kullanilir /etc/ff (secenekler) dosya sistemi
Secenekler:
-i:Herbir yol tanimindan sonra i-dugumlerinin goruntulenmemesini saglar
-l:Coklu link edilen tum yol tanimlarinin bir listesini uretir.
-p onek:Yol tanimlarinin onune hangi onekin gelecegini belirler.
-s:Yol tanimi ardindan dosyanin boyutu bayt cinsinden yer alir.
-u:Yol tanimi ardindan dosyalarin sahiplerinin adi goruntulenir.
-a n:Son n gun icinde ulasilan dosyalarin listesini goruntuler.
-m n:Son n gun icinde degistirilen dosyalari belirler.
-c n:Son n gun icinde degisiklige ugrayan i-dugumlerini goruntuler. dosya:Belirlenen dosyadan daha sik degisiklige ugrayan dosylari belir -i liste:Sadece i-dugumleri listede yer alan dosyalari goruntuler.
Dosya sistemini etiketlemek-/etc/labelit komutu:
/etc/labelit dosya sistemi (etiket bolum adi (-n))
Bir dosya sistemini ozellikle yedekleme islemlerinde kullanilmak uzere isimlendirmek veya bir baska deyisle etiketlendirmek icin kullanilir. secenegi yeni bir teybi etiketlendirmek amaci ilede kullanilir.Dosya isimlerinin bulunmasi-/etc/ncheck komutu Bir dosyanin i-dugumu biliniyorsa bunun yardimiyla dosya adini ogrenmek olasidir.
/etc/ncheck (-i dugum ) (dosya-sistemi)
Dosya sisteminin denetlenmesi-fsck komutu
fsck (secenekler) (dosya sistemi)
Secenekler:
-y:Komutun calistirilmasi esnasinda tum sorulara evet yanitinin verilece gini varsayar.
-n:Benzer bicimde /etc/fsck komutunun calistirilmasi esnasinda tum soru lara hayir yanitinin verilmesini saglar.
-sX:Mevcut serbest listeyi gozonune almayarak bir yenisinin kosulsuz ola rak olusturlmasini ve dosya sistemine ait super bloga kaydedilmesini sag
SX:Bu kez serbest listenin kosullu olarak yaratilmasini saglar.
-tdosya:Eger /etc/fsck kullandigi tablolari tutabilmek icin yeterli bel lek bulamaz ise -t secenegi ile belirlenen dosyayi kullanabilir.
-q:/etc/fsck msgnin goruntulenmemesini saglar.
-D:Dizilerde kotu bloklari belirler.
-f:Komutun hizli calismasini saglar.
Init Islemi:
Sistemin acilis dugmesine bastiktan sonra init islemi baslar.Bu islem acilis esnasinda izlenecek adimlari /etc/inittab dosyasindan okur ve herbirini yerine getirmeye calisir.
/etc/init (0123456sq)
0 ile 6 arasindaki rakamlar hangi calisma duzeyine gecilecegini goster mektedir.Sve s tek kullanici duruma gecmeyi saglar.q ise /etc/inittab dosyasinda bir degisiklik yapildiginda init komutunun bu dosyayi yeniden okumasini saglar.
Cron islemi ve /etc/crontab dosyasi
/etc/rc dosyasi icinde cron islemi baslar.Bu program belirli zamanlarda istenilen komutlarin calistirlmasina olanak saglar.cron islemi her daki kada bir otomatik olarak calisarak /usr/lib/crontab dosyasinda tanimlan mis islemleri yerine getirir.
Parola dosyasi: /etc/passwd
UNIX kullanicilari ve parolalari /etc/passwd dosyasi tum kullanicilar tarafindan okunabilir fakat sadece sistem yoneticisi tarafindan degisti rilabilir.Parola dosyasi bir metin dosyasi oldugu icin vi editorunu kul lanmak suretiyle uzerinde degisiklik yapilabilir.
Grup dosyasi:/etc/group dosyasi:
Kullanicilar belirli bir gruplar icine dahil edilirler.Bu gruplar /etc/group dosyasi icinde tanimlanir.Her bir satiri su duzendedir. grup ismi
sifrelendirilmis parola
grup numarasi
gruba dahil kullanici listesi.
Vi editoru ile grup dosyasi gorulebilir.
Grup dosyasinin denetlenemesi: /etc/grpck komutu:
Kullanici ekleme /cikarma
Kullanici /etc/group doyasina eklenir.
/etc/passwd dosyasinda tanimlari yapilir.
Bu kullanici icin bir calisma dizini yaratilir.
Yapilan tanimlarin dogrulugu denetlenir.
Kullanici cikarma:
/etc/passwd dosyasindan ilgili satir silinir.
/etc/group dosyasindaki tanimi yok edilir.
rm -r dizinin adi ile diziden silinir.
Denetlemek icin /etc/pwck ve /etc/grpck komutlarindan yaralanilir.
Ozel dosyalar:
Ozel dosyalar /dev dizisi icinde yer alir.
Bos disk alanlarinin belirlenmesi:
df (secenler) (dosya sistemi)
Secenekler:
-t:Her dosyalama sisteminin bos alanlar yanisira toplam alani ve i-dugum lerini goruntuler.
-f:Dosya sisteminin bos alanlarini i-noktalarini vermeden ve toplayarak goruntuler.Digerlerine gore daha yavas calisir.
Diskin kullanimi-du komutu
du (secenekler) (isimler):
Diskin kullanimi hakkinda ozet bilgi saglamak amaciyla kullanilir.
Secenekler:
-a:Her bir doya icin disk kullanim miktarini listeler
-s:Genel toplamlarin elde edilmesine olanak tanir.
-r:Du komutu okuyamadigi yada acamadigi dizinler karsisinda hareketsizdir. Eger bu durumlarin msg bildirilmesi isteniyorsa -r secenegi kullanilir. Sistemde kimler calisiyor?
who (secenekler) (dosya)
Secenekler:
-u:O anda sisteme baglanmis kullanicilari listeler.Su kolunlar yer alir.
name:Kullanicinin baglanti adi.
line:/dev dizininde tanimlanan cihaz.
time:kullanicinin sisteme baglandigi andan itibaren gecen sure Eger o an da islem yapiliyorsa . isareti goruntulenir.
pid:Kullanici kabugunun islem numarasi.
comments:/etc/inittab dosyasinda bu hatla ilgili aciklama varsa goruntul
-l:Sistemde tanimli fakat acilmamis terminalleri listeler.
-H:Ekrana yazdirilan kolon basliklarinin da goruntulenmesine olanak sagl
-q:Kullanici isimlerinin listesini verir.
-p:Aktif durumda olan init tarafindan yaratilmis islemleri goruntuler.
-d:Bitmis ve init tarafindan yeniden calistirilmayacak islemleri listele
-b:Sistemin en son acilis tarhi ve zamanini verir.
-r:Init isleminin o andaki calisma duzeyi hakkinda bilgi saglar.
-t:Sistem saatinin yonetici tarafindan en son ne zaman degistirildigini goruntuler.
-s:Isim,hat ve zaman alanlarini listeler.
Whodo komutu:
Sistemde kimlerin calistigini ve hangi islemler yaptigini belirlemek ici /etc/whodo komutu kullanilir.
Dosylari kimler kullaniyor? /etc/fuser komutu:
Belirlenen dosyalarin kimler tarafindan kullanildigini ve islem numarala rini listelemek uzere /etc/suser komutu kullanilir.
/etc/fuser (secenekler) dosylar:
Secenekler:
-k: Belirlenen dosyayi kullanilan islemler SIGKILL sinyali gondermek suretiyle durdurulur.
-u:Islem numaralariyla birlikte kullanici isimlerinin goruntulenmesine olanak saglar.
Tum islemlerin oldurulmesi /etc/killall komutu:
/etc/killall (sinyal)
İlker Fıçıcılar
Bu komut açıklama dökümanını bir zamanlar Bilkent ftp sunucusunda bulmuştum. Hazırlayanı bilmiyorum. Bulduğumda dosya oldukca okunaksız haldeydi, benim katkım sadece bir scriptle daha okunur hale getirtmek html'ye çevirtmek oldu. Sanırım bazı hatalar var, ama gene de işe yarar bir döküman.
Anlaşılmayan yerler / konular için bana yazabilirsiniz:
İlker FIÇICILAR ilkerf@geocities.com
[color=red]Exit :[/color]çıkış
[color=red]passwd:[/color]En az 6 karakter.en az iki karakter alfabetik kalanin sayisal veya en az bir karakterinin sayisal olmasi gerek.
[color=red]logname:[/color]O andaki calisani user id gosterir.
[color=red]ls:[/color]Bir dizin icinde yer alan dosyalarin listesini veririr.
[color=red]rm *:[/color]Birdizin icinde yer alan dosyalari siler.
[color=red]> :[/color]Bir satira sigmayan command alt satirdan devam ettirir.
[color=red]&:[/color]Verilen komutun sonuna yazilir ve komut geri planda kendi kendine calisir.Sonuclaninca sonuclari verir.
[color=red]komut> dosya:[/color]Eger komutun olusturdugu tum sonuclar ekran yerine bir dosya icine yazilir.
[color=red]komut> > dosya:[/color]Verilen dosya isminin sonuna sonuclari yazar. ;Bu isaret commad arkasina konarak.bir satirda birden cok commad calisir
[color=red]komut< dosya:[/color]Bir unix komutu ekrandan giris yerine bir dosya icinde oku nacaksa bu komut kullanilir.
[color=red]sleep zaman;komut:[/color]bir komutun belirli bir sure sonra calistirilmasi iste niyorsa bu komut kullanilir
ornek:sleep 20;date:20 saniye sonra tarihi goster
vi dosyaadi:Vi editi dosya acmaya ve acilan dosyanin icini gormeyi sagla
view dosyaadi:dosyada degisiklik istenmiyorsa icierigini gormek icin .
< a> :Vi programi calistiktan sonra yazma islemine baslamak icin. Satirin sonundan devam edilecek ise yin ebu kullanilir.
vi + dosyaadi:Baslangicta dosyanin en son satirina ulasmak icin bu kulla
vi +UNIX dosyaadi:dosyada sayfalar biciminde ilerlemek icin
vi -r dosyaadi:kaybolan dosyayi cagirir.elektirik kesildikten sonrada. vi -r kurtarilacak dosyalar goruntulenir.
:w dosyaismi: bun dosyayi yazdktan sonra kaydeder.
< 20k> :20 sati yukari cik. bu tuslara basilarak yapilir CTR d imlec komut kodundan kurtulmak icin.
:w uzerinde calisilan metin ayni isimle saklanir.
:w dosyaadi:bir baska isimle saklama.
:wg| dosyadan cikmak icin.
:q| yapilan degisiklikler goz onune alinmamk isteniyorsa.
:q hic bir degisiklik yapilmamimissa terk etmek icin kullanilir.
:e| metinde degisiklik yapilmissa degisiklikler istenmiyorsa baslangic haline getimek icin kullanilir.
:w> > dosyaadi:yaratilan dosya, bir baska kutuge ilave edilecekse.
:n,mw> > dosyaadi:tumu yerine verilen satir araligi dosyaya eklenir.
:sh :file icinde calisiriken UNIX komutalrini kullanmamizi saglar.
:||:En son UNIX komutunu tekrar calistirmak icin.
Vi editorunun icinde UNIX komutu kullanildiktan sonra tekrar editore
donmek icin CTR-d veya :exit gecerlidir.
:r| komut:UNIX komutlarina eristikten sonra bunu sonuclarini editor icin aktarir.
:w |mail burak:yaratilan dosyayi burak isimli kuulaniciya iletmek.
CTR-f:Metnin bir ekran sonrasina ulasmak icin.
CTR-b:ekrani geri getirmek icin.
CTR-d:yarim ekran yukari cikmak icin.
CTR-u:yarim ekran asagi kaymak icin.
CTR-e:ekrani bir sati yukari kaydirmak. basina n koyarak artabilir.
CTR-y:ekrani bir satir asagi kaydirmak.
CTR-g:hangi satirda oldugunu bulmak icin.
CTR-h:korsuru bir sola kaydirir.Basina yine istenilen sayi konabilir.
< l> :Korusur bir saga kaydirir.
< j> :Korsuru asagi dogru kaydirir.
CTR-N:Korsuru asagi dogru hareketi saglar.
< k> :Korusuru yukari dogru hareketi saglar.
CTR-P:Korusuru yukari dogru hareketi saglar.
< H> :Ekran uzerindeki metnin birinci satirina hareket ettirme amaciyla kullanilir.Bu komut oncesinde sayisal deger kullanilirsa,imlec belirtile satira kayar.
< M> :Imleci ekranin tam ortasindaki satir uzerine hareket ettirir.
< L> :Son satir uzerine getirir.
< w> :Imleci satir uzerindeki bir sonraki kelimenin ilk karakteri uzerin kaydirir.
< b> :Satir uzerindeki bir onceki kelimenin ilk karakterine getirir.
< e> :Kelimenin son karakterine ulastirir.
/aranacak kelime:belirtilen kelimeyi ileri dogru aramayi saglar.
?aranacak kelime:belirtilen kelimeyi geri dogru aramayi saglar.
/aranilacak kelime/+n:bir kelimeyi belirli bir sati araliginda aratmak. imlecin bulundugu satir ile sonraki n satiri arasinda bir kelimeyi arama
/A*a:A ile baslayan ve a ile biten dizgileri bulma.
< G> :dosyanin belirli satirina ulasmak icin.bu komuttan once satir numarasi belirtilerek imlec o satira hareket eder.yoksa en sona gider. Bir once ki konuma donmek icin < ''> dur.
< i> : Herhangi iki karakter arasina giris yapilacak ise.ESC basinca durur.
< o> :Imlecin bulundugu satirin hemen altina bir bos satir acmak icin.
< O> :Imlecin bulundugu satirin uzerine satir acmak icin kullanilir.
< x> :Bir satir uzerinde yapilan girisleri silmek icin.
< u> :Silme islemi yanlislikla yapilmis ise kullanicinin zarara ugramamasi icin en son islemi iptal etmek uzere kullanilir.
< U> :Satir uzerinde bir den fazla degisiklik yapilmissa ve degisiklik lerin tumunu bir den iptal etmek icin kullanilir.
< dd> :Bir satirin yok edilmesi.
< dL> :Komutun uzerinde bulunan satir dahil sonraki tum satirlar silinir
< dH> :Ekranda goruntulenen dosyanin birinci satirini siler.
< r> :Mevcut bir karakteri degistirmek.
< s> :Bir karakter yerine bir den fazla karakter degistirmek icin. Yazim modundan cikmak icin ESC le cikilir.
< r> :bir kucuk harfi buyuk harfe cevirmek icin.
< y> :bir satiri kopyelemek uzere yakalamak amaci ile kullanilir.Bunun arkasindan imlece kopyalama isleminin yapilacgi konuma getirilir < p>
komutu kullanilir.< P> :ilgili satirin imelecin bulundugu yerin ustune kopyeler.
< yy> :belirli bir satirin kopyelenmesi bu komutla baslar. < p> ile sonuclanir.
Eger n satir kopyalanacksa < ny> ile satirlarin kopyesi bir yazmac uzerinde olusturlur ve < P> ile istenilen yere kopyelenir.
Yer degistirme islemi:< x> < dd> < c> :gibi komutlarla silme islemleri yapildiginda,silinen ifadeler yazmac uzerine kaydedilmis olur.Bu islemde sonra imlec yeni konuma getirilerek < p> yapilir.
< .> :En son kullanilan komutu yeniden ekrana getirir.
r dosyaadi:su anda calimakta oldugun dosyanin belirli bir bolumunu r den sonra ki dosya ismine kopyeler.
chown yeni sahibinin ismi dosya:dosyanin veya dizinin basakasina verilme i. Kisaca dosya sahibi degistiriliyor.
[color=darkred]chown yeni sahibinin ismi dizi:[/color]dizi sahibi degistirme.
[color=darkred]chgrp yeni grup adi dosya:[/color] dosya grubunu degistirme.
[color=darkred]chgrp yeni grup adi dizi:[/color] dizi grubunu degistirme.
chmod izin modu dosya:Bir dosyaya verilen izinlerin degistirilmesi.
[color=darkred]chmod izin modu dizi:[/color]Bir diziye verilen izinlerin degistirilmesi. ORANTILI IZIN KODLARI
------------------------------------------------
Orantili kod - Izin durumu -
------------------------------------------------
0400 - Dosya sahibi icin okuma -
0200 - Dosya sahibi icin yazma -
0100 - Dosya sahibi icin calistirma -
0040 - Gruptakiler icin okuma -
0020 - Gruptakiler icin yazma -
0010 - Gruptakiler icin calistirma -
0004 - Digerleri icin okuma -
0002 - Digerleri icin yazma -
00001 - Digerleri icin calistirma -
------------------------------------------------
u:Dosyanin sahibi.
g:Grup
o:Digerleri
a:Herkes
+:Izin vermek
-:Izinleri kaldirmak.
=:Belirli bir izin atamak uzere.
cd dizin adi:dizi degistirme..
cd /: diziden root a gecemek icin.
cd ..:bir ust diziye gecmek icin.
pwd:hangi dizi uzerinde calistigini goruntuler.
[b][color=darkred]ls:[/color]dizi icindeki dosyalari ve alt dizileri listeler
ls (secenekler) (dosya veya dizin...)[/b]
Secenekler:
-c:Goruntu cok kolonlu ve dosya isimleri azalan sirada olacaktir.
-F:Dosya isimleri sonunda bk cgi-bin ch01.txt ch02.txt dene dene~ frm.html index.html komutlar.html komutlar.txt nukleer pbl pbl.cgi pbl.cgi~ pbld.cgi pblf pblf.cgi pbl~ phyveri.idx prepara.html printenv simin test-cgi test.cgi dizin isimleri sonunda / isaretleri gorun tulenerek birbirinden ayirt edilmelerini saglar.
-R:Belirlenen bir dizin icindeki dosylar yanisira varsa tum alt dizinler icerikleriyle birlikte listeler.
-a:.ile baslayan dosyalar dahil dizinin tum icerigini listeler.
-c:Dosyalari siralamak veya bastirmak amaciyla i-dugumlerinin en son duzletme tarihlerini kullanir.
-l:Dosyalar hakkinda daha ayrintili bilgi verir.
-g:Eger ayrintili liste aliniyorsa yani tum bilgiler listelenecek ise ve bu listede doyanin sahibinin grup adiyla birlikte yer almasi isteni yorsa bu secenek kullanilir.
-i:Her dosyayi idugumleri ile birlikte goruntuler.
-m:Dosya isismleri virgullerle birbirinden ayrilarak listelenir.
-n:Ayrintili listede yer alan ID numaralarini listeler.
-o:Ayrintili listeye grup adlarinin dahil edilmesini saglar.
-p:Dizinlerin / isaretiyle simgelenmesini saglar.
-q:Dosya isimleri icinde ? gibi grafik olmayan karakterler varsa bunla rin listelenmesine yardimci olurlar.
-r:Siralamayi ters yonden yapar.
-s:Blok cinsinden dosyalarin boyutunu verir.
-t:Dosyalarin degisime ugrama zamanlarina gore siralanmasini saglar.
-u:Dosyalara en son erisim zamanlarina gore siralanmasini saglar.
[b][color=darkred]mkdir[/color] dizin adi:Dizin yaratmak.[/b]
rmdir dizin adi:Dizilerin silinmesi.
rm -r dizin adi:Dizi icindeki alt dizileri siler.
umask nnnn:Kullanici maskesi.
dircmp secenekler dizin-1 dizin-2
secenekler:-d:her iki dizinin sahip oldugu dosyalarin karsilikli olarak goruntulenmesini saglar.Ayni isimlere sahip dosyalarin iceriklerini kars lastirir,ayni ve farkli olanlari belirler,son olarakta iceriklerini goru tuler.
-s:Sadece farkli icerige sahip dosya isimlerinin goruntulenmesi saglar.
-wn:cikti genisligi 72 karakter olarak kabul edilmektedir.Istenirse n yerine sayisal bir deger yazilarak bu genislik degistirilebilir.
cp dosya-1 (dosya-2..) dosya veya dizin:Bir dosyanin kopyesini olusturma
cp prog1 ../per/:prog1 dosyasinin per dizisine kopyelenmesi. ahmet dizisinde oldugumuzu varsayalim.yurdakul dizisindeki butun dosyal ri ahmet dizisine kopyalamak istiyoruz.su komutu kullaniriz. cp ../yurdakul/* .
cp satmas dosya/:Bulundugumuz dizinin icindeki satmas isimli dosyayi dosya isimli bir alt dizinin icine kopyalamak.
mv -f dsoya-1 (dosya-2..) dosya veya dizin :Bir dosyanin bir diziden baska bir dizine tasinmasi.
ln -f dosya-1 (dosya-2..) yeni-dosya:dosylarin baglanmasi.Link
ln prog1 prog4:Ayniz dizin icinde prog1 dosyasinin prog4 isimli bir baska kopyasini olusturmak ve ona baglamak.
ln prog1 muh:prog1 dosyasinin muh dizini icine baglanmasi.
[b][color=darkred]rm(secenekler) dosya..:Dosyalarin farkli bicimlere donusturulmesi gerekti ginde dd komutulu kullanilir.Blok yapisinin degistirilmesinde,ASCII ve EBCDIC dosyalarin donusturulmesinde ve dosya icindeki harflerin buyuk veya kucuk harflere cevrilmesinde kullanilir.
Secenekler:
if=dosya:giris dosyasi
of=dosya:cikis dosyasi
ibs=n:Giris dosyasinin blok boyu
obs=n:Cikis dosyasinin blok boyu.
bs=n:hem giris hem de cikis dosyasinin blok uzunlugu.
cbs=n:Donusum isleminde kullanilan ara bellegin boyutu.
skip=n:cikis dosyasi yaratilirken giris dosyasindan n blogun atlanmasi saglanir.
seek=n:kopyalama oncesinde cikis dosyasinin basindan itibaren n blogu arar.
count=n:sadece n giris blogunu kopyeler.
conv=ascii:EBCDIC dosyayi ASCII dosyaya donusturur.
conv=ebcdic:ASCII dosyayi EBCDIC dosyaya donusturur.
conv=ibm:ASCII dosyayi EBCDIC dosyaya donusturur.
conv=lcase:Buyuk harfleri kucuk harflere donusturur.
conv=ucase:Kucuk harfleri buyuk harflere donusturur.
conv=noeror:Hata durumunda donusum islemini durdurmaz.
sort (-secenekler)(+pos1 (-pos2))(-o cikti dosyasi) (dosya..):Dosyalari belirli kolonlarina gore siralamak, bazen de ayirmak icin kullanilir.
Secenekler:
-c:Belirlenen siralama kurallarina uygun olup olmadigini denetler.
-m:Sirali dosyalari birlestirmek amaciyla kullanilir.
-u:Birbirinin ayni olan tekrarli satirlari iptal ederek bir tanesinin goz onune alinmasini saglar.
-O cikti:Siralama islemi sonunda yaratilan yeni dosyanin adini tanimlama amaciyla bu secenekler kullanilir.Eger belirtilmesse cikis ekrana yapili
-ybellek:Siralama islemi icin gereken bellek miktari.-y0 ile en az belle kullanilacagi -y ile de en fazla bellek miktari kullanilacagi anlasilir.
-zn:n ile en buyuk kayit genisligi gosterilmektedir.
-d:Sadece alfabetik karakterlere gore siralama isleminin yapilmasini sag
-f:Buyuk ve kucuk harf ayriminin yapilmamasina neden olur.
-M:ay bilgisine gore siralama yapar.
-n:Bir aritmetik degere gore siralar.
-r:Siralamayi ters yonde yapar.
-tayirac:Alan ayiracinin tanimlanmasina olanak tanir.
+pos1(-pos2):Siralamaya temel olusturacak anahtar alaninin baslangic ve bitis pozisyonlarini belirler.
uniq (secenekler) (dosya):Bir dosya icinde birden fazla satir ayni iceri ge sahip olabilir.Alt alta tekrarli satirlarin goruntulenmesi veya goruntulenmemesi uniq komutu ile denetlenebilir.
Secenekler:
-u:Sadece dosya icinde tekrarlanmayan satirlarin goruntulenmesini saglar
-d:Sadece tekrar eden satilari elde etmek amaciyla kullanilir.
-c:Tekrarli satirlar tek bir satir halinde goruntulenebilir.Ek olarak ayni satirdan kac tane oldugunu herbir satirin sol tarafinda yer alir.
-n:Ilk n alan bosluklarla birlikte gozardi edilir.
+n:Islem esnasinda ilk n karakterlerin gozardi edilmesi saglanir.
comm (secenekler) dosya-1 dosya-2 :Sirali iki dosyanin ayni satirlarinin secilmesi icin kullanilir.
-1:Sadece birinci dosyada yer alan satirlari goz ardi eder ve ikinci dosya satirlarini goruntuler.
-2:Sadece ikinci dosyada bulunan satirlari goruntulemez ve birinci dosya satirlarini goruntuler.
-3:Her iki dosyada yer alan ayni satilarin goruntulenmemesi saglar.
diff (secenekler) dosya-1 dosya-2:Dosyalar arasindaki farkliliklari ortaya koyarak,gerekiyorsa degisiklikleri yapmak olasidir.
Secenekler:
-b:Takip eden bosluklarin goz ardi edilmesine ve diger bosluk dizgileri nin esit bicimde karsilastirilmasina olanak saglar.
-e:a,c ve d komutlarinin kullanilmasini saglayan bir editor olusturur. Boylece iki dosya arasindaki farkliliklarin ortadan kaldirilabilmesi icin ortam hazirlar.
-f:yine bir editor olanagi saglar.Ama e secenegi kadar kullanisli degil.
-h:Iki dosya arasindaki farkliliklari hizli bicimde goruntuler.
bdiff dosya-1 dosya-2 (secenekler):Karsilastirilacak dosya cok buyuk ise bu komuttan yararlanilir.Ayni olan satilari goruntulemez farkli satirlari kucuk parcalara ayirarak herbiri uzerinde diff komutunu uygula Aksi belirtilmedikce dosya 3500 satirlik paracalara ayrilir.
Secenekler:
-n:Dosyanin kac satirlik parcalara ayrilacagini belirler.
-s:Degisikligin kabul edilmemesini saglar.
diff3 (secenekler) dosya-1 dosya-2 dosya-3:Uc dosya arasindaki farklilik lari ortaya koymak ve duzelmetleri yapmak icin kullanilir.
tail (secenekler) (dosya):Bir dosyanin sonundan belirli sayida satiri secerek goruntulemek olasidir.Satirlar veya bloklar seklinde olabilir.
Secenekler:
+sayi:Dosyanin basindan itibaren baslayarak goruntulenecek birim sayisi.
-sayi:Dosyanin sonundan itibaren baslayarak goruntulenecek birim sayisi.
l:Satirlara gore secme islemi.
b:Bloklara gore secme islemi.
c:Karakter sayisina gore secme islemi.
f:Buyuyen bir dosyanin satirlarini goruntuler.
split (-n) (dosya(isim)):Bir dosyayi belirlenen sayida ayri dosyalara bo mek amaciyla bu komut kullanilir.
Csplit (secenekler) dosya argumanlar..
osyalari bazi argumanlara gore parcalara ayirabilir.n+1 kesime ayirir.-s:Csplit komutu yaratilan her dosya icin karakter sayisini goruntuler. -s yazilirsa bu islemi yapmaz.
-k:Csplit kullanirken bir hata ortaya ciktiginda yaratilan dosyalar sili nir.-k bu durumu engeller.
-f oneki:xx00,xx01,...xxn bicimindeki isimler yerine istenilen oneklerin verilmesi amaciyla -f secenegi kullanilir.
Arguman:
/ifade/:Bu ifadelerin ana dosya icinde yer aldigi konum bulunarak bu ko numdan onceki tum satirlar xx00,kalan kisimlar ise xx01 dosyasi icine yerlestirilir.
%ifade%:Yukaridaki gibi islem gorur.Ama bu konuma kadar olan birinci bo lum icin yeni bir doya yaratilmaz.
satir-no:Ana dosyanin belirlenen satir numarasina kadar olan kesim alini
cut secenekler (dosya..):Bir dosya icindeki satirlarin icerdigi alanlari keserek belirli bir yere kopyalamak.
Secenekler:
-cliste:Karakter konumlarini belirler.
-fliste:Ozel bir ayirac ile ayrilan alanlari tanimlamak amaciyla kullani
-dayirac:Ayircalari tanimlamak uzere kullanilir.
-s:-fseceneginin kullanildigi durumlarda ayiraca sahip olmayan satirlari atlanmasini saglar.
paste secenekler dosya-1 dosya-2:Ayni bir dosyanin veya baska dosyalarda belirli satirlari birlestirerek bir satir elde etmek icin kullanilir.
Secenekler:
-dkarakter:Iki dosyanin karsilikli satirlarini araya belirlenen karakter yerlestirmek suretiyle birlestirilir.
-s:Dosya icindeki satirlari yan yana birlestirir.
-:Dosya ismi yerine kullanilarak satirlarin ekrandan girilmesini saglar.
join (secenekler) dosya-1 dosya-2:Iki ayri sirali dosyanin iliskili kayitlarini bir satir uzerinde birlestirmek amaciyla kullanilir.
Secenekler:
-an:Normal cikisa ilave olarak n numarali dosya icindeki eslesmeyen sati larda goruntu uzerinde yer alir.n 1 veya 2 olabilir.
dizgi:Bos cikti alanlarina tanimlanan dizginin yerlestirilmesini sagl
-jn m:n numarali dosyanin m ninci alani uzerinde birlestirme yapilir.
-o n.m:n numarali dosyanin m alanini birlestirir.
-tayirac:Alan ayiracinin tanimlanmasini saglar.
tr (secenekler) (dizgi-1 (dizgi-2)):Giris bilgilerinin icerdigi karakter leri baska karakterlerle degistirmek veya silerek cikis elde etmek amaci lakullanilir.
Secenekler:
-c:Birinci dizginin icerdigi karakterler disinda kalan tum karakterleri, ikinci dizgide belirtildigi gibi degistirir.
-d:Birinci dizgi icinde belirtilen tum giris karakterlerini siler.
-s:Tekrarli karakterleri tek karaktere donusturur.
wc (secenekler)(dosya..):Bir dosyanin kac satirdan olustugunu gosterir. Bunun yaninda Dosyanin icerdigi karakter veya kelime sayilari ogrenilir.
Secenekler :
-l:Satirlari saymak amaci ile bu secenek kullanilir.
-w:Kelimeleri saymak icin kullanilir.
-c:Karakterleri saymak icin kullanilir.
od (secenekler) (dosya):Bir dosyanin icerigi sekizlik duzende goruntulen mek istenebilir. Ozellikle grafik ozellikli olamyan gorunmez karakterler dosya icindeki yerlerini belirlemek acisindan kullanilir.
Secenekler:
-b:Herbir bayti sekizlik duzende gosterir.
-c:Her bir bayti ASCII karakterlerle goruntuler.Bu arada gorunmez karak terler ozel bicimde yer alir.Bu bicimler sunlardir.
/(bunun tersi)0 null
/b geri bosluk
/f sayfa basi
/n yeni satir
/r return
/t tab
-d:Herbir kelime desimal olarak simgelenir.
-o:Her kelime sekizlik duzende goruntulenir.
-x:Herbir kelime onaltilik karakterler biciminde simgelenir.
-s:16 bit kelimeleri isaretli desimal karakterler biciminde yorumlar.
lp (secenekler) dosyalar:Basilabilir doyalarin yaziciya gondermek.Burda dosya hemen yazdirilmayarak spool a atilacaktir.
Secenekler:
-c:Lp komutu kullanildiginda yazdirilacak dosyanin bir kopyasinin olus turulmasi isteniyorsa -c secenegi kullanilir.bu secenek kullanilmadigind kopyalama islemmi yerine link islemi gerceklestirilir.
-dyazici:Yazma isleminin yapilacagi yazicinin veya yazicilar sinifinin belirlenmesi amaciyla bu secenek tercih edilir.
-m:Dosyalarin yazicidan bastirilmasi ardindan measj gonderilmesine olanak saglar.
-nsayi:Yazdirilacak dosyanin kopya sayisini saprtamak uzere bu secenek ten yararlanilir.kullanilmassa 1 oldugu varsayilir.
-s:lp den "request id is.."gibi mesajlarin atilmasini saglar.
-tbaslik:Yazicidan alinan cikisa bir basligin yazdirilmasi isteniyorsa bu secenek kullanilir.
lpstat (secenekler):Yazicidan alinmak uzere gonderilen dokumlerin duru munu ogrenmek uzere bu komut kullanilir.
Secenekler:
-a(liste):Listede belirtilen yazicilara gonderilen istekler hakkinda bilgi verir.
-c(liste):Yazici siniflari ve onlarin uyelerini goruntuler.
-d:sistemin kabul ettigi yaziciyi goruntuler.
-o(liste):Yazdirilmak uzere gonderilen dokumleri goruntuler.Liste yazici isimlerini siniflari ve istekleri kapsar.
-r:Lp istek tablosunun durumunu goruntuler.
-s:Sistemin kabul ettigi yazicinin ismi ver herbir yazicinin sahip oldugu ozel dosya isimlerini goruntuler.
-t:Tum durum raporunu goruntuler.
-u(liste):Liste icinde belirtilen kullanicilara iliskin durum raporunu goruntuler.
cancel (liste numarasi) (yazicilar):Lp komutuyla yazdirilmak uzere spool a gonderilen basim istekleri,gerektiginde daha bastirilmadan iptal edilebilir. Hangi listelerin spoolda bekledigini lpstat komutu ile ogrenebiliyorduk.
disable (secenekler) yazicilar:Bir yaziciyi veya bir grup yaziciyi devre disi birakmak olasidir.Bu takdirde yazim istekleri yerine getiril meyecektir.
Secenekler:
-c:Su anda yazicidan basilmakta olan istekleri iptal etmek uzere kullan.
-r(nedeni#):Yazicinin neden iptal edildigini kaydetmeye yaramaktadir.
enable yazicilar:Yaziciyi aktif hale getirmek
ps (secenekler):Islemlerin durumlari hakkinda bilgi edinmek icin kullanilir.Aktif islemler hakkinda cesitli bilgiler verir.
Secenekler:
-e:Tum islemlerle ilgili bilgilerin goruntulenmesini saglar.
-d:Grup liderleri haric tum islemler hakkinda bilgi verir.
-a:Grup liderleri ve terminallerle iliskisi olanlar disinda kalan tum islemler hakkinda bilgi verir.
-f:Tam listenin uretilmesine olanak tanir.
-l:Ayrintili listeyi goruntuler.
-c dosya:/dev/swap in bulundugu yerde swapdev dosyasini kullanir.
-t liste:Liste icinde yer verilen terminallerden yurutulen islemler hakkinda ozel bilgi saglar.
-p liste :Listede ID numaralari tanimlanan islemlere iliskin ozel bil gileri goruntuler.
-u liste:Belirlenen kullanicilarla iliskili islemlere ait ozet bilgi.
-g liste:Grup liderlerinin iliskili oldugu islemler hakkinda o bilgi.
kill (-sinyal) PID..:Calismakta olan bir islemi kesmekte kullanilir. PID numaralari ps komutu ile gorunur.Bir cok sintal tanimlanabilir. Bunlardan -9 islemi oldurur.
nice (-sayi) komut (argumanlar):Kullanicilarin kendi yarattiklari islemlerin onceliklerini dusurebilirler.Kullanici islemlerin onceligini yukseltemez.Bu olanak sadece sistem yoneticisine taninmistir.Sayi 19 dan fazla olamaz.Bu olay islem baslamadn yapilmadir.
date:gunun tarihi ve saatini gosterir.
cal ((ay) yil):Belirli bir aya veya yila ait takvimi elde etmek icin kul lanilir.cal komutu direk kullanildiginda bulundugun ayi ve yili gosterir
cal yil :Istenelin yilin butun aylarini gosterir.
calendar:Kullaniciya o gun yapmayi planladigi isleri hatirlatmaktadir. Bu komut kullanicinin kendi dizininde yer alan calendar isimli dosyayi okur.Bu dosyaya hatirlatilacak islerle ilgili zaman ve aciklamalari iceren bilgiler girilmelidir..profile dosyasinin icine bu komut konur.
bc:Hesap makinasi.Bazi fonksiyonlar tanimlanabildigi gibi istenirse -l secenegi kullanilmak suretiyle matematik kitaplik fonkisyonlarina ulasi labilir.Bu sayede ,trigonometri,logaritma ve ozel fonsiyonlar dogrudan dogruya kullanilabilir.
mail (secenekler)
mail (secenekler) kullanici : mail gonderme.mail yazimi bittikten sonra . isareti konur ve return e basilir.
Secenekler:
-e:Mesajin ekranda goruntulenmemesini saglar.
-p:Ekranin en alt satirinda ? isareti goruntulenmez.msg ler arka arkaya akip gider.
-q:Kesme isleminin yapilabilmesine olanak saglar.
-r:Mesajin ilk giren ilk cikar ilkesine gore goruntulenmesini saglar.
-f dosya:Mesajlarin belirtilen dosya icine kayit edilmesini saglar.
mail kullanici kullanici kullanici .. :Bir den fazla kisi ye ayni mail i bu sekilde gonderebiliriz.
mail kullanici at node:Uzak yere mail gondermek.
mail :gelen mailigi gorebiliriz.Ve icinden su komutlari yazabiliriz.
Komutlar:
+:Msg lari ileri dogru aramak amaciyala kullanilir. - geri dogru goruntulemek amaciyla kullanilir.
d:Belirtilen msg nin silinmesi
p:msg yeniden goruntulenmesini saglar.
q:Silinmemis msg lerin mailfile dosyasi icine geri yukleyerek mail komut nun kullanimina son verir.
x:Mesaji degistirmeden cikisa son verir.
*:komutlarin bir ozetini goruntuler.
s(dosya):msg nin belirlenen dosya icine kaydedilmesini saglar.
w(dosya):msg leri belirtilen doyanin icine basliklar dahil olmamak uzere saklar.
m(kullanici):msg nin belirtilen kullaniciya gonderilmesini saglar.
mailx:Msglerin elektronik olarak gonderilmesi ve alinmasi icin ortam saglayan bir yazilimdir.Mailx komutu asagidaki olanaklari saglar.
Komutlar:Msg okunurken saklama, silme ve msgleri yanitlama olanagi sagla
Tilde Komutlari:Msglerin gonderilmesi asamasinda, cogunlukla duzeltmeler olanak saglamak amaciyla tilde komut¦arindan yararlanilabilir.
Cevre degiskenler:Mailx msg leri bicimlendirmeye yarayan bircok cevresel degisken sunmaktadir.
Gelen msgler mailbox isimli standart bir dosya icinde saklanir.msgler okundugunda,saklanmasi amaciyla ikinci bir dosya daha kullanir.Ikinci dosya mbox dir.
mailx (secenekler) (isim..):
Secenekler:
-e:Msgnin varligini kontrol etmek icin kullanilir.
-fkutuk:Msglerin okunacagi dosyanin adini belirler.Eger tanimlanmassa MBOX olarak kabul edelir.
-H:Sadece basliklarin ozet halinde goruntulenmesini saglar.
-i:Kesilmeleri goz ardi eder.
-n:mailx.rc deki tanimlarin goz onunen alinmamasini saglar.
-N:Ilk ozel basliklarin bastirilmamasini saglar.
-r adres:Adresleri network dagitim yazilimina gecirir.Tum tilde komutla rinin iptal edilmesini saglar.
-u kullanici:Belirtilen kullanicinin msg dosyasini okur.
write kullanici (terminal tanimi):Msg nin iletildiginde aninda ekranda olmasini saglar.
mesg n:Kendine gelen msglarin iletilmemesini saglar.
news (secenekler) (maddeler):Gunluk olaylardan haberdar olmak icin.
mesg (n) :Kullanicinin msg sini kapatmasi.
mesg (y): Kullanicinin msg sini acmasi.
DOKUMAN HAZIRLAMA:
nroff (secenekler) (dosyalar):Dokumanlarin istenilen bicimde hazirlanmas amaciyla kullanilir.Her seyden once dokumanlarin kaydedildigi bir dosya nin yaratilmasi gerekir.Yazdirlacak metinler ve bicimlendirme komutlari bu dosya icinde yer alacaktir.
Secenekler:
-oliste:Sadece liste icinde belirtilen sayfalarin dokulmesini saglar.
-n:Dokumanin basliginda n. sayfaya kadar n- ise n. sayfadan dokumanin sonuna kadar olan tum sayfalarin bastirilmasini saglar.
-nr:Sayfa numaralarinin r den baslamasini saglar.
-sn:Her n. sayfada dokum isleminin durdurulmasini saglar.Bu sayede kagit yerlestirme veya degistirme islemleri yapilabilecektir.
-rcn:c yazmacinin(register) n e atanmasini saglar.
-i:Dosya bosaltildiktan sonra standart giristen okuma yapar.
-q:rd istekleri icin esanli giris-cikis modunu cagirir.
-Tterminal:Belirlenen terminalden cikisin alinmasini saglar.
-w:Yazici mesgul ise beklenmesini saglayacaktir.
-b:Yazici mesgul ise rapor eder.
-z:Sadece .tm tarafindan ortaya cikarilan msg leri basar.
-a:Kelimeler arasinda esit bosluklar birakilmasini ve satirlarin ayarlan masini saglar.
Nroff ile birlikte kullanilan alt komutlar:
Satir atlatma:Metin arasinda istenilen yerlerde bos bir satir atlatilabi lir.(.sp n) komutu kullanilir.
Metni ortalama:Metindeki ifadeleri ister bir kelime olsun isterse cumle olsun sayfa uzerinde otomatik olarak ortalanabilir.(.ce n) ile.
Soldan bosluk birakmak:Metin icinde bazi satilarin solunda bosluk birak mak gerekebilir.Ozellikle yeni pragraf bosluklari icin tercih edilebilir (.ti n) komutu yardimi ile olur.
Satirlarin altini cizmek:Bir satirin icerdigi tum kelimelerin alti cizdi rilebilir.(.ul n) kullanilir.Istenirse bir kelime veya bir kelime grubu nun alti cizilebilir.Alti cizilecek kelimenin ayri bir satira kaydedil masi ve (.ul) komutunu kullanmak gerek.
Satir genisliginin belirlenmesi:(ll.ni) komutu araciligiyla olmaktadir. ni satir genisligini inch olarak belirtmektedir.
Sayfa genisligi:Sayfa boyunun 66 satir oldugu kabul edilir.(.pl n) komutu ile degistirilebilir. n ile sayfanin boyu gosterilmektedir.
Satir bosluklari:Her satir arasinda otomatik olarak bir b`s satir olur. Istenildigi kadar bosluk yaratmak icin (.ls n)komutu kullanilir.
Satir ayarlamalari:Metin icindeki ifadelerin satiri dolduracak bicimde yerlesmesi isteniyorsa(.fi) komutu kullanilir.Bu islemin yapilmamasi isteniyorsa(.nf) komutu kullanilir.Dosya oldugu gibi dokturulmesi amac laniyorsa (.fi) ve(.nf) komutlari birlikte kullanilir.
Sol taraftaki bosluklar:Bastirilacak metnin sol tarafinda istenildigi kadar bos yer birakilabilir.(.po n)komutu kullanilir.
Sag tarafa yanastirmak:(.na) komutu kullanilir.Eski hale dondurmek icin (.ad) komutu kullanilir.
Yazdirma islemi: norff dosyaismi (dik cizgi)page
nroff dosyaismi(dik cizgi)lpr
-ms makrolari:
standart pragraflar:Birinci satir digerlerine nazaran biraz daha icerden baslamaktadir.Bunu saglamak icin (.PP) kullanilir.
Sol tarafa dayali paragraflar:.(.Lp) komutu kullanilir.
Soldan bosluga sahip paragraflar:(.lp) komutu kullanilir.
Sol ve sagdan bosluga sahip paragraflar:(.QP) komutu kullanilir.
Ters standart paragraflar:(.PP)komutu ile standart paragraflar elde edil biliyordu.bunun tam tersi (.XP) komutudur.
Siradan basliklar:Metin icindeki bazi bolumler basit basliklar olarak tanimlanabilir. Bunu saglamak icin (.SH)
Numarali basliklar:(.NH)komutu kullanilir.
Sayfa kontrolu:
yeni sayfalarin baslangici:Metnin herhangi bir yerinden itibaren kalan kisimlarini yeni bir sayfadan baslatabiliriz. (.bp) komutu kullanilir.
Sayfa genisliginin ayarlanmasi: (.pl ni) komutu ile olur.
Baslik ve dipnot bosluklarinin degistirilmesi:(.nr HM ni) (.nr FM ni)
Baslik ve dipnotlarin yazdirilmasi:
.ds LH:Basliklari sola dayali yazar.
.ds CH:Basligin ortalanmasini saglar.
.ds RH %:Basligin saga yanastirilmasini saglar.%ile sayfa numarasinin yazma pozisyonu gosterir.
.ds LF:Dipnot ifadesini sola dayali yazar.
.ds CF:Dipnotu ortalar.
.ds RS:Dipnotu saga yanastirir.
Dokumanlarin kapaklari ve dizin bolumlerinin hazirlanmasi:
Kapak sayfasinin tanitimi:(.RP)komtu kullanilir.
Baslik:(.TL)komutu kullanilir.
Yazar isimleri:Eger birden fazla yazar ismi varsa (.AU) komutu kullanili
Yazarlarin calistiklari kurumlar:(.AI) komutu kullanilir.
Dokuman ozeti:(.AB)komutu kullanilir.(.AE)ozetin sonunu belirler.
Icindekiler tablosu:-ms komutlari tercih edilir.
.XS n:Tablonun ilk satirini tanimlar.n belirtilen konunun basladigi satiri belirler.
.XA n:Birinci satir disinda kalan diger tum konular ve sayfa numaralarin tanimlar.
.XA n m :Satirin belirli kolonlardan baslamasi isteniyorsa,sol taraftan bosluk birakilacaksa bu tanim yapilir.
.XE:Tablonun sona erdigini belirlemek uzere kullanilir.
.PX:Bu komut nroff a dokumanin bu bolumunun icindekiler tablosu oldugunu tanitir.
Mektuplarin bicimlendirilmesi:
.rd:Mektuplarin bazi bolumlerinin standart giris ortamindan tanitilmasin saglar.
.nx liste:Nroff komutunun bicimlendirme islemine baslamasina neden olur. Mektuplarin gonderilecegi tum adresilerin okutulmasi ve herbiri icin met nin duzenlenmesi saglanir.
.ex:Nroff dan cikisi saglar.Listeyi iceren dosyanin sonunda yer aldigi takdirde,dongunun kesilmesini saglar.
Tablolarin bicimlendirilmesi:tbl komutunundan yararlanilir.
.TS:Tablo tanimlarinin metin icinde nerden basladigini belirtir.
.TE:Tablo tanimlarinin bitis noktasini belirten komuttur. tab(+) bu isaret kolonlarin birbirinden ayrilmasini saglar.
c:Tablo elamaninin ortalanark yazdirilmasi amaciyla kullanilir.
r:Belirtilen tablo elamanlarinin saga dayali olarak yazdirilmasini sagla
l:Sola dayali yazimi saglar.
n.:Ondalik noktanin yerlestirilmesi amaciyla kullanilir.
Kabuk Programlari:
BOURNE kabugunda calisirken C kabuguna gecme:
csh
%_
komutunu bu sekilde kullaniriz.C kabugunun komutu kabul isareti % olarak degismistir.
Sinirlandirilmis kabuk tanimi rsh komutu ile yapilabilir.Bu durumda kull nici UNIX komutlarini kullanma acisindan oldukca sinirlandirilmis olur. Sinirlandirilmis kabukta dizinlerin degistirilmesi,PATH degiskeninin ye niden belirlenmesi, tam yol tanimlari ve > ile > > yonlendirme islemleri kisitlanmistir.
Kabuk programlarinin yaratilmasi ve calistirilmasi:
kabuk programlarinin vi editoru ile yazabiliriz.Program yazildiktan sonra calistirmak icin iki yoldandan biri tercih edilebilir.Birincisi sh kabuk-programi(parametreler) biciminde.Diger yol ise bu dosyayi calis tirilabilir dosya haline donusturmektir.Bir dosyayi calistirilabilir hal getirmek icin chmod komutu ile izinlerini degistirmek gerekiyordu. chmod a+x kabuk-dosyasi komutu ile bu olanagi saglayacaktir.
Ornek:Sistemede kullanicilarin sayisini belirlemek uzere, $who(dik cizgi)wc -l
komutu kullaniliyordu.Komutlari bir kabuk dosyasi icine atarak bu dosyay yeni bir komut gibi calistirmak olasidir.vi editorune $ vi say
biciminde girilerek yukaridaki komutlar kaydedilir.Ciktiktan sonra $sh say
ile dosya calistirilir.Bir diger yol
chmod a+x say ile calisabilir dosya elde edilir.Calismak icin dogrudan dogruya dosyanin adini yazmak yeterlidir.
$say
Kisa kabuk dosyalarini ilk kez yaratmak icin vi yerine cat komutu da kullanilabilir.
$cat > say komutu bu sekilde yazildiktan sonra return tusuna basilarak bir alt satira gecilir.Komutlar bu satirdan itibaren kaydedilir.Islem tamamlandiginda ctrl+d tuslarina basilir.
$cat > say
Who(dik cizgi)wc -l
ctrl-d
$
Aciklama satirlari:
Bu satirlar # isareti ile baslamak zorundadir.Aciklama satirlari prog ram icine asamalarini veya gerekli aciklamalari yerlestirmek ve belgele me amaciyla kullanilir.Aciklama satirlari program calisirken herhangi bir islem gormez.Aciklamalar # isareti ile baslamak kosulu ile program in herhangi bir yerine yerlestirilebilir.
Asagidaki programda yer alan ilk iki satir islem gormeyecektir. $cat yoket
#yoket programi
#Bu program bazi dosyalarin silinmesini saglar
rm/usr/acct/muhasebe/gecici*
rm/usr/acct/personel/gecici*
$
Ozel kabuk komutlari:
exec:Kabuk programlari icinde yeni bir islem yartmaksizin komut calisti rilabilmesine olanak tanir.
exec (argumanlar...) biciminde tanimlanir.
newgrp:Grup tanimini degistirmek uzere newgrp komutu kullanilir. newgrp (-) (grup) biciminde kullanilir.Eger - secenegi kullanilirsa grup baslangictaki haline donusur.
set:En basit sekliyle yani herhangi bir secenek ile birlikte kullanil madigi takdirde cevre degsikenlerini topluca goruntulemek amaciyla terci
edilir.Secenekleri sunlardir:
-a:Export icin degistirilecek yada yaratilacak degiskenleri isaretler
-f:Dosya adi turetimine son verir.
-v:Kabuk tarafindan okunmakta olan satirlarin goruntulenmesini saglar.
-x:Komutlarin ve onlarin calistirilan argumanlarini goruntuler.
unset:Mevcut tum cevre degiskenleri yok etmek amaciyla yararlanilir.
ulimit:Herhangi bir secenek kullanilmadiginda veya -f secenegi tercih edildiginde kabuk ve onun yavru islemi tarafindan yaratilan dosyalarin boyutlarina bir sinirlama getirmek uzere kullanilir. ulimit (-f) (n)
break:Kabuk programlarinda kullanilan for,until veya while gibi komutla rin olusturdugu dongulerden kurtulmak gerektiginde bu komut kullanilir.
continue:Break komutunun ters islemi continue ile gerceklestirilir.
echo:Belirtilen ifadeleri goruntulemek uzere echo komutunundan yararla nilir.
echo (argumanlar) biciminde tanimlanir.Asagidakiler kullanilabilir. /(tersi)b geri bosluk
/(tersi)c yeni satira baslamadan yazamaya devam eder. /(tersi)f yeni satir
/(tersi)r return tusu
/(tersi)t tab
/(tersi) ters slash
/n(tersi)n sifirla baslamasi gereken 1,2 veya 3 haneli ASCII kodlarin 8 bit karakteri.
/(tersi)v dikey tab
exit:Kabuk programinin herhangi bir yerinde programlardan cikilmasi iste niyorsa exit komutundan yararlanilabilir.
exit (n) biciminde tanimlanir.
Kabuk programina Return kodunun gecirilmesi amaciylada kullanilabilir. Exit komutu bir kabuk programinda dogru calistigi zaman 0 yanlis calis tigi zaman sifirdan farkli bir sayi uretmesine neden olur.
export:Bir komut yorumlayicisindan bir baskasina gecildiginde, degisken lerin degerlerinin de bu yorumlayiciya aktarilmasi isteniyorsa export komutunudan yararlanmak gerekiyor.
read:Kabuk programlarinda yer alan degiskenlere program disindan ve klavye yardimiyla bilgi atanmasini saglamak uzere kullanilir.
readonly:Bir degisken okunduktan sonra artik yeni bir deger almaz.Sadece okunmak uzere cagrilabilir.
readonly degisken.. biciminde kullanilir.Bu tur tanimlanan degiskenleri goruntulemek uzere dogrudan dogruya
readonly komutu kullanilir.
return:Bir fonsiyonun belirlenen bir return koduyla cikmasina neden olur return (n) biciminde kullanilir. n arzu edilen bir return kodudur.Eger belirtilmesse en son calistirilan komutun return durumunu goruntulenir.
shift:Konumsal parametreler bilindigi gibi $0 ile $9 arasinda 10 adet idi.Bu komtu kullanarak ilk parametre gozardi edilerek numaralandirma yeniden yapilir.Boyle parametre sayisi bir artmis olur.
test:Bir ifadenin mantiksal degerini alacagi dogru veya yanlis durumla rina gore ozellikle dongu komutlarini kontrol etmek uzere kullanilir. Test komutu ile birlikte kosullari belirtmek uzere kullanilabilecek argumanlarin bazilari asagida yer almaktadir.
-r dosya:Belirlenen dosya mevcut ise ve kullanici tarafindan okunabilir durumda ise dogru.
-w dosya:Dosya mevcut ise ve kullanici tarafindan yazilabilir ozellikle re sahip ise dogru
-x dosya:Dosya mevcut ise ve calistirilabilir durumda ise dosgru.
-s dosya:Dosya mevcut ve ici dolu ise dogru.
-d dosya:Eger dosya bir dizin ise dogru.
-f dosya:Mevcut dosya siradan bir dosya ise dogru.
-p dosya:Dosya mevcut ise ve bir pipe(fifo) dosyasi sie dogru.
-z dizgi:Dizginin uzunlugu sifir ise dogru.
dizgi:Sozkonusu dizginin uzunlugu sifirdan farkli ise dogru. d1=d2:d1 dizgisi ile d2 dizgisi birbirine ozdes ise dogru d1|=d2 Iki dizgi birbirine ozdes degilse dogru
d1:Eger d1 dizgisi bos degilse dogru
n1 -eq n2:n1 ve n2 tamsayilari cebrik olarak birbirine esit ise dogru.
times:Kabuk programindan calistirilan islemlerin sistem zamanlarini goruntuler.Dogrudan dogruya times olarak kullanilabilir.
trap:Bir kabuk programindaki kesilmeleri denetim altina almak amaciyla trap komutu kullanilir.
trap arguman sinyal biciminde tanimlanir.UNIX de calistirilan bir prog ram uygun olmayan durumlarla karsilasildiginda bunu sinyallar yardimiy la bildirir.Trap komutu bu sinyalleri yakalayarak programin denetlenme- sine olanak tanir.
Sinyallerin bazilari asagida yer almaktadir.
01 Aski
02 Kesilmek
03 Cikis
04 Uygunsuz talimat
09 Oldur
10 Tasit(bus) hatasi
12 sistem cagrisi icin uygunsuz arguman
14 alarm saati
15 yazilim kesilme sinyali
16 kullanici tanimli sinyal -1
17 kullanici tanimli sinyal -2
18 yavru islemin olmesi
19 Elektirk kesilmesi.
wait:Kabuk programinin n numarali yavru isleminin kesilmesine kadar bek letmek amaciyla kullanilabilir.
wait (n) biciminde tanimlanir.
expr:Kabuk programlari icinde aritmetik islemleri yapmak olasidir.Hesap lama komutu olan expr ile asagidaki aritmetik islecler tanimlanabilir. + Toplama
- Cikarma
bk cgi-bin ch01.txt ch02.txt dene dene~ frm.html index.html komutlar.html komutlar.txt nukleer pbl pbl.cgi pbl.cgi~ pbld.cgi pblf pblf.cgi pbl~ phyveri.idx prepara.html printenv simin test-cgi test.cgi Carpma / Bolme
% Kalan
Kabuk programlarinda kullanilan her aritmetik islecin saginda ve solunda bir bos karakterin bulunmasi gerekir.
Kosullu ifadeler-if komutu:Kabuk programlari icindeki komutlar istenirse belirli kosullarin gerceklesmesi durumunda calistirilabilir.Bu denetimi saglamak uzere if komutu kullanilabilir.If komutu
If kosul
then
komut-1
else
komut-2
fi
biciminde tanimlanir.If komutu tek basina kullanilmaz.Bu komutla beraber then else ve fi gibi gibi sozcuklerde kullanilir.
Eger kosul dogru ise komut-1 i degil ise komut-2 yi calistiracaktir.If komutu icinde baska if komutu da kullanilir.
if ...
then ...
else
if ...
then
...
else
if ...
...
fi
fi
fi
Yukaridaki ifadeyi su sekide de yazabilir.
if ...
then
...
elif ...
then
...
elif...
...
fi
If komutu icinde yer alan kosul ifadeleri karsilastirmalari yapmak ama ciyla bazi islecler icerebilir.
Islec Anlami
-eq Esit
-ge Buyuk ve esit ( > = )
-gt Buyuk ( > )
-le Esit veya kucuk ( < = )
-lt Kucuk ( < )
Esit degil ( | = )-a ve
-o veya
For Dongusu:Bir liste icinde yer alan degerlerin herbiri icin belirlenen komutlari ardarda calistirmak uzere for komutunda yaralanilir. For komutu ile birlikte in do done gibi anahtar kelimeler kullanilir. for degisken
in liste
do
komutlar...
done
biciminde kullanilir.For komutunun hemen ardinda yer alan degisken liste de sirayla aranir ve herbiri icin do sozcugunden sonra gelen komutlar calistirilir.
Degisken listesinin kullanilmasi her zaman gerekmeyebilir. in anahtar kelimesiyle birlikte bir liste tanimlanmadi takdirde for komutunun hemen ardindan gelen degisken ardisik sayilar turetir.Bu olanak sayesinde konu sal parametrelerin kullanilmasi saglanmis olur.
While dongusu:Bo komutun olusturdugu donguden son komutun durumuna gore cikilabilir.
while komutlar
do
komutlar
done
while komutunu takip eden komutun cikis kodu while tarafindan test edilir Cikis kodu sifir degerini aldiginda do-done arasindaki komutlar calisti rilir.Aksi takdirde donguye son verir.
Until Dongusu:Donguye son verme islemi bir kosula baglanmak isteniyorsa until komutu tercih edilir.
until komut
do
komutlar
done
biciminde tanimlanir.
Kosullu yapi-case komutu
Kabuk programlari icinde belirli seceneklere gore dallanmalara gidilecek ise case komutundan yararlanilabilir.
case degisken
in
secenek 1)
komut satiri 1
komut satiri 2
...
son komut satiri
;;
secenek 2)
komut satiri 1
komut satiri 2
...
son komut satiri
;;
.
.
.
*)
komut satiri 1
komut satiri 2
...
son komut satiri
;;
esac
biciminde kullanilir.
Her secenegin son komutu ardindan ;; isareti gelmelidir.Belirlenen sece nekler disindakiler *) ile tanimlanmistir.
uuname (secenekler):Ana sistemin ismini ogrenmek uzere bu komut kullani lir.Bu komut ile sisteme tanitilmis karsi sistemlerin listesinide elde etmek olasidir.Eger secenek kullanilmassa sisteme tanitilmis ve uucp komutuyla birlikte kullanilabilecek tum sistem isimlerini listeler.
Secenekler:
-c:Cu komutuyla birlikte kullanilabilecek sistemlerin tumunu listelemek amaciyla bu secenek kullanilir.
-l:Ana sistemin ismini goruntuler.
Dosyalarin Karsi Sisteme Kopyalanmasi-uucp Komutu:
uucp (secenekler) kaynak-dosyalar hedef-dosyalar :
Iki bilgisayar arasinda dosya transferi yanisira karsi sistemde belirli bir komutun veya programin calistirilabilmesi ve bu sistemlere istenildi ginde mesaj gonderilebilmesi olanagini saglar.UUCP programlari toplu is lem biciminde ve geri planda calisirlar.Komutlar yazilir yazilmaz hemen islem gormeyerek spool dizini icine yerlestirilir daha sonra sirasi gel dikce islem gormeye baslar.Her kullanildiginda bir is numarasi turetir. Daha sonra uustat komutuyla islemlerin izlenmesi amaciyla kullanilabilir uucp (secenekler) kaynak-dosyalar hedef-dosyalar
Kaynak dosyalar ana sistemden karsi sisteme hedef dosyalar biciminde ta sinacak dosyalardir.Eger kopyalanacak dosya uucp komutunun kullanildigi dizin icinde ise yol tanimini belirtmeye gerek yoktur.Yoksa tam yol tani minin verilmesi gerekiyor.
Hedef dosya tanimlari asagida belirtilen bicimlerden birine uymalidir. sistem-adi|yol-tanimi
sistem-adi| kullanici-adi(/dizin/dosya-adi)
sistem-adi|/kullanici-adi(/dizin/dosya_adi)
Eger birden fazla sistem ile ilgileniliyorsa bu kez
sistem_adi|sistem-adi|...|sistem-adi|yol-tanimi
tanimlari yapilabilir.
Secenekler:
-d:Kopyalama islemi esnasinda gerekli tum dizinleri yaratir.
-f:Ara dizinlerin yaratilmasina izin vermez.
-c: Ana sistemdeki dosyayi karsi sisteme kopyalama esnasinda spool dizi nine atilmammasini saglar.
-C:Kopyalanacak dosyalarin transfer edilmek uzere bir kopyasini olustura rak spool dizinine atilmasini saglar.
-mdosya:Kopyalama islemi tamamlandiginda,belirtilen dosya icine islemin durumunu belirten bir mesajin kaydedilmesini saglar.Eger dosya ismi be lirtilmesse msg kullanicinin mbox dosyasina kaydedilir.
-nuser:Karsi sistem uzerindeki kullaniciya bilgi verilmesini saglar.
-esistem :Karsi sistemde calismak uzere uucp komutu gonderilmesini saglar Bu secenek karsi sistem /usr/lib/uucp/uuxqt tarafindan calistirilacak uucp komutlarina izin veriyorsa basarili olabilir.
-r:Kopyalama islemini spool daki is kuyruguna atar, fakat yapilmamasini saglar.Bu secenek kullanilmadigi takdirde uucp komutu her kullanildigind dosya transfer islemi baslatir.
-j:Yapilan islemin is tanimlarini ekrana listeler.uustat komutu ile du rum arastirmasinda veya sona eren bir islemin bulunmasinda kullanilir.
uucp Bilgi Dosyalarini goruntulemek-uulog komutu:
Uucp komutunun calismasi sonucunda yapilan islemler hakkinda /usr/spool/uucp/LOGFILE dosyasi icine bilgiler kaydedilir.Bu bilgilere ulasabilmek amaciyla uulog komutundan yararlanilir.
uulog (secenekler)
Secenekler:
-ssistem:Belirli bir karsi sistem hakkinda bazi bilgilerin goruntulenme sini saglar.Sistem edi verilmesse tum karsi sistemler hakkinda bil verir
-ukullanici:Ana sistemde belirli bir kullanicinin veri transferi konusun da yaptigi calismalar hakkinda bilgi saglar.Kullanici adi belirtilmesse tum kullanicilara iliskin biligiler goruntulenir.
Durum raporlarinin elde edilmesi-uustat komutu
uustat (secenekler)
Uucp komutunun kullanilmasi ardindan gerektiginde islemin durumunu gorun tulemek veya kullanilan komutlari iptaletmek uzere uustat kullanilir.
Secenekler:
-jis-no:numarasi belirlenen uucp islemiyle ilgili bilgi saglar.
-kis-no:Belirtilen isin iptal edilmesine neden olur.Iptal edilmek isteni len islem o kullaniciya ait olmalidir.Baska kullanicinin yarattigi bir uucp islemini ancak kendisi iptal edebilir.Sistem yoneticisi tum islem leri kesmek yetkisine sahiptir.
-csaat:Belirlenen saatten once yaratilan islemleri silmek amaciyla kulla nilir.uucp kullanici ve sistem yonetici tarafindan kullanilir.
-ukullanici:Secenekle birlikte belirtilen kullanicinin uucp islemleri hakkinda bilgi saglar.
-ssistem:Ismi verilen karsi sistem hakkinda uucp durum raporunun goruntu
-osaat:Belirtilen saatten onec yaratilan uucp isteklerinin tumunu listel
-mmakina:Belirtilen makinanin erisilebilirlik durumunu rapor eder.
O:Uucp durumlarini sekizlik kodlarla listelemek amaciyla kullanilir.
-q:Karsi sistemlerin durumu hakkinda bilgi edinmek icin kullanilir.
Tum kullanicilara acik dosyalarin kopyalanmasi-uuto komutu: uuto (secenekler) kaynak-dosyalar hedef-dosyalar
Uucp komutu ile benzer islemleri yapmak ve ozellikle herkesin kullanabi lecigi dosyalari kopyalamak uzere yararlanilir.Ana sistemdeki dosyalar karsi sisteme kopyalanabilir.
Ana sistemde yer alan ve kopyalanacak dosyalar kaynak dosya olarak ta nimlanabilir.
sistem-adi|kullanici
Secenekler:
-p:Kaynak dosyayi kasri sisteme aktarmadan once spool dizinine kopyalan masini saglar.
-m:Kopyalama islemi tamamlandiginda kopyalama islemini yapan kullaniciya bir msg gonderir.Mail komutu ile ulasilabilinir.
Dosyalar karsi sistemdeki PUBDIR dizinine gonderilir. Uuto ile gonderilen dosyanin alinmasi-Uupick komutu
Dosyayi public dizisinden cekip almak gerekmektedir.Bu amacla uupick komutu kullanilir.
uupick(-ssistem)
Sistem adi -s secenegi ile tanimlanabilir.
Karsi sistemde komut calistirma-uux komutu
uux (secenekler) komut-ifadesi
Secenekler:
-:Komutun standart giristen kaydedilmesini saglar.
-n:Kullaniciya mesaj gonderilmemesini saglar.
-mdosya:Durum raporu belirlenen dosya icine kaydedilir.
-j:Is numaralarinin ekranan listelenmesi amaci ile kullanilir. Uux komutu karsi sistemde bir komut calistirmak icin kullanilir. Etkilesimli baglanti-cu komutu
Cu komutu ana sistemdeki kullaniciyi karsi sitemin bir kullanicisi hali ne getirir.Cu komutu ile dosya transferi yapilir ama sadece ASCII olur.
cu (secenekler) telefon-no /(tersi) sistem-adi:
Secenekler.
-shiz:Bilgi iletisim hizi tanimlanir.1200 2400 4800 ve 9600 dir.
-lhat:Iletisim hatti olarak kullanilacak cihazin adini belirler.
-d:Msglerin ekranda listelenmesini saglar.
-m:Modem kontrolune sahip hatti direkt hat olarak duzenler. Cu komutu ile karsi sisteme ait modemin bagli oldugu telefon numarasi yada sistemin adi kullanilmalidir.Telefon numarasi icinde yer alan = isareti ikini cevir sesini - isareti ise dort saniyelik gecikmeleri simgeler.
/usr/lib/uucp/L.sys dosyasinin icinde tanimlanirsa bundan sonra sadece sistem adini kullanmak yeterli olacaktir.
Sistemin uzak bir terminale baglanmasi-ct komutu
Ct komutu modem araciligi ile ana sistemin uzak bir terminale baglana bilmesine olanak saglar.
ct (secenekelr) telefon-numarasi..
-h:Ct komutu normal olarak kullanilan hatti askiya alir ve bu hat gelen cagrilara yanit verir.-h secenegi ct komutunun terminalin baglandigi bilgisayarla baglantisinin kesilmeyecegini belirtmektedir.
-wn:Ct komutu /usr/lib/uucp/L-devices dosyasinin herbir satirini uygun bir hat buluncaya kadar tarar.
-shizi:Veri iletisim hizi tanitilir.
/etc/mount bagli dosya sistemlerinin isimleri goruntulenir. mount/dev/ds005/usr
Yaratilan /dev/ds005 dosya sistemini /usr dizinine baglamak. Dosya sisteminin UNIX den ayrilmasi-/etc/umount komutu /etc/umount dosya sistemi
Bagli bir sistemin /etc/umount komutu ile ayrilirken girdi/cikti islem lerinin tamamlanmis olmasi gerekmektedir.Bunu saglamak icin sync
komutu calistirilarak super blogun guncellestirilmesi saglanir.Ardindan /etc/umount komutu calistirilabilir.Islem yapilmadan once bu dosya sis teminin disina cd komutu ile cikmak gerektigidir.
Dosya sisteminin icerigini gormek-/etc/ff komutu
Ozellikle belirli bir dosya sisteminin yedeklenmesi esnasinda kullanilir /etc/ff (secenekler) dosya sistemi
Secenekler:
-i:Herbir yol tanimindan sonra i-dugumlerinin goruntulenmemesini saglar
-l:Coklu link edilen tum yol tanimlarinin bir listesini uretir.
-p onek:Yol tanimlarinin onune hangi onekin gelecegini belirler.
-s:Yol tanimi ardindan dosyanin boyutu bayt cinsinden yer alir.
-u:Yol tanimi ardindan dosyalarin sahiplerinin adi goruntulenir.
-a n:Son n gun icinde ulasilan dosyalarin listesini goruntuler.
-m n:Son n gun icinde degistirilen dosyalari belirler.
-c n:Son n gun icinde degisiklige ugrayan i-dugumlerini goruntuler. dosya:Belirlenen dosyadan daha sik degisiklige ugrayan dosylari belir -i liste:Sadece i-dugumleri listede yer alan dosyalari goruntuler.
Dosya sistemini etiketlemek-/etc/labelit komutu:
/etc/labelit dosya sistemi (etiket bolum adi (-n))
Bir dosya sistemini ozellikle yedekleme islemlerinde kullanilmak uzere isimlendirmek veya bir baska deyisle etiketlendirmek icin kullanilir. secenegi yeni bir teybi etiketlendirmek amaci ilede kullanilir.Dosya isimlerinin bulunmasi-/etc/ncheck komutu Bir dosyanin i-dugumu biliniyorsa bunun yardimiyla dosya adini ogrenmek olasidir.
/etc/ncheck (-i dugum ) (dosya-sistemi)
Dosya sisteminin denetlenmesi-fsck komutu
fsck (secenekler) (dosya sistemi)
Secenekler:
-y:Komutun calistirilmasi esnasinda tum sorulara evet yanitinin verilece gini varsayar.
-n:Benzer bicimde /etc/fsck komutunun calistirilmasi esnasinda tum soru lara hayir yanitinin verilmesini saglar.
-sX:Mevcut serbest listeyi gozonune almayarak bir yenisinin kosulsuz ola rak olusturlmasini ve dosya sistemine ait super bloga kaydedilmesini sag
SX:Bu kez serbest listenin kosullu olarak yaratilmasini saglar.
-tdosya:Eger /etc/fsck kullandigi tablolari tutabilmek icin yeterli bel lek bulamaz ise -t secenegi ile belirlenen dosyayi kullanabilir.
-q:/etc/fsck msgnin goruntulenmemesini saglar.
-D:Dizilerde kotu bloklari belirler.
-f:Komutun hizli calismasini saglar.
Init Islemi:
Sistemin acilis dugmesine bastiktan sonra init islemi baslar.Bu islem acilis esnasinda izlenecek adimlari /etc/inittab dosyasindan okur ve herbirini yerine getirmeye calisir.
/etc/init (0123456sq)
0 ile 6 arasindaki rakamlar hangi calisma duzeyine gecilecegini goster mektedir.Sve s tek kullanici duruma gecmeyi saglar.q ise /etc/inittab dosyasinda bir degisiklik yapildiginda init komutunun bu dosyayi yeniden okumasini saglar.
Cron islemi ve /etc/crontab dosyasi
/etc/rc dosyasi icinde cron islemi baslar.Bu program belirli zamanlarda istenilen komutlarin calistirlmasina olanak saglar.cron islemi her daki kada bir otomatik olarak calisarak /usr/lib/crontab dosyasinda tanimlan mis islemleri yerine getirir.
Parola dosyasi: /etc/passwd
UNIX kullanicilari ve parolalari /etc/passwd dosyasi tum kullanicilar tarafindan okunabilir fakat sadece sistem yoneticisi tarafindan degisti rilabilir.Parola dosyasi bir metin dosyasi oldugu icin vi editorunu kul lanmak suretiyle uzerinde degisiklik yapilabilir.
Grup dosyasi:/etc/group dosyasi:
Kullanicilar belirli bir gruplar icine dahil edilirler.Bu gruplar /etc/group dosyasi icinde tanimlanir.Her bir satiri su duzendedir. grup ismi
sifrelendirilmis parola
grup numarasi
gruba dahil kullanici listesi.
Vi editoru ile grup dosyasi gorulebilir.
Grup dosyasinin denetlenemesi: /etc/grpck komutu:
Kullanici ekleme /cikarma
Kullanici /etc/group doyasina eklenir.
/etc/passwd dosyasinda tanimlari yapilir.
Bu kullanici icin bir calisma dizini yaratilir.
Yapilan tanimlarin dogrulugu denetlenir.
Kullanici cikarma:
/etc/passwd dosyasindan ilgili satir silinir.
/etc/group dosyasindaki tanimi yok edilir.
rm -r dizinin adi ile diziden silinir.
Denetlemek icin /etc/pwck ve /etc/grpck komutlarindan yaralanilir.
Ozel dosyalar:
Ozel dosyalar /dev dizisi icinde yer alir.
Bos disk alanlarinin belirlenmesi:
df (secenler) (dosya sistemi)
Secenekler:
-t:Her dosyalama sisteminin bos alanlar yanisira toplam alani ve i-dugum lerini goruntuler.
-f:Dosya sisteminin bos alanlarini i-noktalarini vermeden ve toplayarak goruntuler.Digerlerine gore daha yavas calisir.
Diskin kullanimi-du komutu
du (secenekler) (isimler):
Diskin kullanimi hakkinda ozet bilgi saglamak amaciyla kullanilir.
Secenekler:
-a:Her bir doya icin disk kullanim miktarini listeler
-s:Genel toplamlarin elde edilmesine olanak tanir.
-r:Du komutu okuyamadigi yada acamadigi dizinler karsisinda hareketsizdir. Eger bu durumlarin msg bildirilmesi isteniyorsa -r secenegi kullanilir. Sistemde kimler calisiyor?
who (secenekler) (dosya)
Secenekler:
-u:O anda sisteme baglanmis kullanicilari listeler.Su kolunlar yer alir.
name:Kullanicinin baglanti adi.
line:/dev dizininde tanimlanan cihaz.
time:kullanicinin sisteme baglandigi andan itibaren gecen sure Eger o an da islem yapiliyorsa . isareti goruntulenir.
pid:Kullanici kabugunun islem numarasi.
comments:/etc/inittab dosyasinda bu hatla ilgili aciklama varsa goruntul
-l:Sistemde tanimli fakat acilmamis terminalleri listeler.
-H:Ekrana yazdirilan kolon basliklarinin da goruntulenmesine olanak sagl
-q:Kullanici isimlerinin listesini verir.
-p:Aktif durumda olan init tarafindan yaratilmis islemleri goruntuler.
-d:Bitmis ve init tarafindan yeniden calistirilmayacak islemleri listele
-b:Sistemin en son acilis tarhi ve zamanini verir.
-r:Init isleminin o andaki calisma duzeyi hakkinda bilgi saglar.
-t:Sistem saatinin yonetici tarafindan en son ne zaman degistirildigini goruntuler.
-s:Isim,hat ve zaman alanlarini listeler.
Whodo komutu:
Sistemde kimlerin calistigini ve hangi islemler yaptigini belirlemek ici /etc/whodo komutu kullanilir.
Dosylari kimler kullaniyor? /etc/fuser komutu:
Belirlenen dosyalarin kimler tarafindan kullanildigini ve islem numarala rini listelemek uzere /etc/suser komutu kullanilir.
/etc/fuser (secenekler) dosylar:
Secenekler:
-k: Belirlenen dosyayi kullanilan islemler SIGKILL sinyali gondermek suretiyle durdurulur.
-u:Islem numaralariyla birlikte kullanici isimlerinin goruntulenmesine olanak saglar.
Tum islemlerin oldurulmesi /etc/killall komutu:
/etc/killall (sinyal)
Konular
- SQL Sorgusunda saat ve haftaya göre aratma (DAYOFWEEK)
- Submit JavaScript ile formda nasıl yapılabilir
- Gönderme FORM un da resim kullanma
- Java script ile form verilerini kontrol edebilme
- Size Teşekkür Edenler Var!
- Flash ile grafiksel gösterimler (charts)
- MySQL Replikasyon İşlemi
- Çoklu MySQL Veritabanı Tamir Etme
- Templates Siteleri
- Drupal themaları
- Python programlama dilinin tarihi
- Python kullanan yazılım ve kurumlar
- Python sözdizimi (syntax)
- Python dilini nasıl ve nereden indirebilirim?
- Python ile MySQL bağlantısı
- OpenCV ile Webcam sorgulama
- Python ile MSQL de tablo oluşturma ve veri ekleme
- Dmoza eklenen ve silinen siteleri takip et
- DMOZ 'a sitenizi kabul ettirmenin püf noktaları
- SEO için 30 Altın İpucu
- Alan adı Tescil Ederken Yapılan Hata
- Sitenizi Hızlı Indexletmek
- SEO Sektörü Neden Pahalıdır?
- XHTML’in seo açısından önemi
- Python ile MYSQL den veri sorgulatmak
- Saatte bir server restart yapsın
- PHP ile serveri yeniden başlatmak
- PHP, Python ve PERL performans testi
- PHP Nedir?
- PHP′de değişken nasıl oluşturulur ve nasıl kullanılır?